Prof. Dr. Hazım GÖKÇEN

Suzinak makamı ilk kez Padişah III.Selim döneminde kullanılmaya başlanmıştır. Makamı bulan belli olmasa da, aynı dönem bestekarlarından Seyit Ahmet Ağa, Abdülhalim Ağa ve Küçük Mehmet Ağa’nın suzinak makamında bestelediği şarkılar kayıtlarda mevcuttur. Ancak, anılan bestekarlar Suzinak Makamında zirgüle perdesini kullanmamışlardır. Suzinak Makamında zirgüle perdesi ilk kez Hammamizade İsmail Dede Efendi tarafından kullanılmıştır. Günümüzde geçerli olan Arel-Ezgi sistemine göre Suzinak Makamı pest taraftaki bir Rast Beşlisine, tiz tarafta bir Hicaz Dörtlüsünün eklenmesinden oluşmaktadır. Makamın Dizilimi: Makamın, Basit ve Zirgüleli olmak üzere iki çeşidi vardır. Basit Suzinak Makamı yerinde yani sol rast perdesindeki bir rast beşlisine (TKST), güçlü re neva perdesinde bir […]

Tanımı : Hüseyni Makamı en eski makamlarımızdan biridir. Bu makam Sistemci Okul’dan önce de bilinmekteydi. Folklorumuz incelendiğinde bu durum açıkça görülmektedir. Hüseyni Makamı Anadolu’nun makamıdır ve yanık bir havası vardır. Nitekim , daha çok halk ezgilerinde kendini bulmuştur. Safiyüddin Urmevi Hüseyninin Hüseyin Aşiran Perdesine kadar indiğini görerek bu makama Muhayyer-ül Hüseyni adını vermiştir. Gerçekten de Hüseyni Makamı günümüzde kullanılan Acem Aşiran Makamına çok benzer. Abdulkadir Meragi nevruz makamı dizisi ile hüseyni makamı dizisini bir tutmuştur. Hüseyni Makamının ilk tarifleri Kantemiroğlu ve Abdülbaki Nasır Dede tarafından yapılmıştır. Her iki müzikolog da hüseyni perdesinin bu makamda çok önemli bir perde olduğunu göstermişlerdir. […]

Segah Farsçada üçüncü ses demektir. Musikide yegah (birinci) ve dügah (ikinci) den sonra gelmektedir. Ayrıca segah, soylu bir hüzün anlamı da taşır. Segah makamı eldeki bulgulardan anlaşıldığı üzere 14.Yüzyıldan da daha önce kullanılmıştır. Akşam ezanı segah makamında okunur. Itri’nin bestelediği ünlü “Allahüekber Tekbiri” segah makamındadır. Segah makamındaki şarkıları dinlemek insana rahatlık ve cesaret verir, nöronları etkileyerek beyni güçlendirir. Segah makamının şişmanlık, uykusuzluk, yüksek tansiyon, kalp ve akciğer hastalıklarına iyi geldiği ileri sürülmektedir. Segah makamı hüzzam ve müstear makamlarına çeşitli yönlerden benzerlik göstermektedir. Her üç makamın da durağı segah perdesi (si koma bemol), yedeni kürdi perdesi (la bakiye diyez)’dir ve üç […]

Kürdi Makamı genellikle piyasa şarkılarında kullanılan güncel bir makamdır. Adlarında kürdi geçen bir çok makam vardır. Bunlar arasında acem kürdi, muhayyer kürdi ve kürdili hicazkar makamları sayılabilir. Bu makamların ortak noktası genelde kendi özelliklerinin sonunda kürdili karar vermeleridir. Ancak kürdi makamının karar sesinin bir perde altındaki yani sol-rast perdesindeki inici şeddi olan kürdili hicazkar makamı çok kullanılmaktadır. Bunun dışında kürdi makamının mi-hüseyni aşiran makamına göçürülmesi ile aşkefsa makamı, re-yegah perdesine göçürülmesi ile de ferahnüma makamı elde edilir. Kürdi makamı isim olarak olmasa da biçim olarak eski bir makamdır.Ancak eski adı kürdi değil ebiselik veya ebuseliktir. Nitekim Padişah Üçüncü Murat döneminde […]

Saba Makamı Türk Sanat Müziğinin en içli, dokunaklı ve mistik makamlarından birisidir. Sabah ezanı bu makamla okunur. Ayrıca dini müziğimizde de çokça kullanılan bir makamdır. Saba makamı dörtlü ve beşlilerden oluştuğu için basit makamlar arasında değerlendirilebilir. Ancak, dizide yer alan yerinde saba dörtlüsü tam bir dörtlü değil eksik dörtlüdür, yani 22 yerine 18 komadan oluşur. Ayrıca basit makamların temel özelliği olan sekizli aralık ya da ses saba makamında görülmez, güçlüsü de temel makamlardan farklı olarak üçüncü derece do-çargah perdesidir. Dizisi: Saba Makamı yerinde ( la-dügah) bir eksik saba dörtlüsüne (KSS), do-çargah perdesinde bir zirgüleli hicaz dizisinin eklenmesinden oluşur. Kararı: la-dügah […]

Hicazkar şed yani göçürme bir makamdır. Sadettin Arel bu makamın Zirgüleli Hicaz Makamı dizisinin sol-rast perdesine göçürülmesi suretiyle elde edildiğini bildirmektedir. Arel Zirgüleli Suzinak Makamını da aynı şekilde tarif etmiştir. Ancak, her iki makam arasında bariz farklılıklar vardır. Hicazkar Makamı inici, Zigüleli Suzinak Makamı çıkıcı-karışık bir seyir gösterir. Bu nedenle, Hicazkar Makamının 1.Derece güçlüsü sol-gerdaniye, Zirgüleli Suzinak Makamının 1.Derece güçlüsü re-neva perdesidir. Her iki makamda da la-dügah bakiyye bemollü zirgüle perdesi bulunur. Hicazkar Makamı, Zirgüleli Suzinak Makamından farklı olarak re-neva bakiyye bemollü hicaz perdesini kullanarak saba geçgisi yapar. Hicazkar Makamı dizi olarak Zirgüleli Hicaz makamının sol-rast perdesindeki inici şeddidir. Yani […]