Türkiye’de Veteriner Hekimliği Öğretiminin bu gününü irdelemeden önce dünü hakkında kısa bir değerlendirmede bulunmak istiyorum.
Veteriner Hekimliği öğretim kurumlarının tümü Osmanlıdaki ıslahat (yenileşme) ve aydınlanma hareketlerinden hemen sonra kurulmuştur.
1839 yılında Osmanlıda Tanzimat ilan edilmiştir. Tanzimat Osmanlının ilk yenileşme ve batılılaşma hareketidir. Abdülmecit Meclisi Umumi’yi kurarak ve Kanunu Esasi’yi kabul ederek Tanzimatı başlatmıştır. Bu tarihten sadece 3 yıl sonra 1842’de İstanbul’da Süvari Okuluna bir sınıf eklenerek ilk veteriner hekimliği öğretimi başlamıştır.
1876 yılında Abdülhamit Birinci Meşrutiyeti ilan etmiştir. Bundan tam 13 yıl sonra ilk sivil baytar mektebi açılmıştır. Bu mektep veteriner hekimliği öğretiminde bir milat teşkil etmektedir.
1908 yılında İkinci Meşrutiyet Abdülhamit tarafından ilan edilmiştir. Bundan sadece bir yıl sonra 1909 yılında ilk askeri veteriner okulu açılmıştır.
Görüleceği üzere veteriner hekimliği mektepleri eş zamanlı olarak faaliyette bulunduğu mülkiye, mühendishane, tıbbiye ve harbiye ile birlikte Osmanlıdaki aydınlanmanın başlatıcısı ve sürdürücüsü olmuşlardır.
Osmanlıda ve Türkiye’de veteriner hekimliği öğretimi çeşitli aşamalar göstererek 1948 yılında Ankara Üniversitesinde üniversiter bir kimlik kazanmıştır. 1848 den 1970 yılına kadar tek fakülte olarak faaliyetini sürdüren eğitim değişik tarihlerde açılan fakültelerle varlığını devam ettirmiştir. Şu anda Türkiye’de 29’u öğrenci alan, biri de kurulduğu halde henüz öğrenci olmayan 30 veteriner fakültesi bulunmaktadır.
Bu genel tanımlamadan sonra sayıca çok fazla olan bu fakültelerin kurulma nedenleri üzerinde kısaca durmak istiyorum. Nedenleri ihtiyaç, siyasi, bölge hayvancılığını ve ekonomisini kalkındırmak, kişisel çaba olmak üzere üç bölümde toplayabiliriz. Başlangıçta açılan fakülteler hiç kuşkusuz ihtiyaçtan kurulmuştur. Nedenler arasında en etkilisi siyasilerin oy devşirmek amacıyla seçim bölgelerine veteriner fakültesi açtırmak istemesidir. Fakültelerin, bulundukları il ya da ilçe ekonomisini kalkındırdıkları doğrudur ama hayvancığı kalkındırdıkları konusunda elde somut bir veri bulunmamaktadır. Kişisel çabalar arasında ise Prof.Dr.Mustafa Temizer’in kendi memleketi olan Elazığ’a, bir belediye başkanının babasının vasiyetini yerine getirmek adına kendi memleketi olan Kiraz’a, bilinçli bir yetiştirici olan Halil Ayvazoğlu’nun kendi memleketi olan Kars’a veteriner fakültesi açtırmasını sayabiliriz.
Yeni kurulan dört veteriner fakültesinin gelişmişlik düzeyini belirtme açısından öğretim üyesi sayılarını aşağıda veriyorum.
Ereğli————(2019)—2 Prof. 2 Doç. 13 Doktor Öğr. Üyesi
Kiraz———— (2018)—2 Prof. 4 Doç. 3 Doktor Öğr. Üyesi
Sorgun———-(2017)—1 Prof. 1 Doç. 4 Doktor Öğr. Üyesi
Kastamonu—– (2016)—1 Prof. 6 Doç. 15 Doktor Öğr. Üyesi
Toplam 6 Prof. 13 Doç. 35 Dr. Öğr. Üyesi
Günümüzde gelişmiş Fakültelerde sadece bir A.B.D’ da 8-9 profesör bulunmaktadır.
Son 5 yıldır Türkiye’de veteriner fakültesi açılmamaktadır.
2023 yılında veteriner fakültelerinin başarı sıralaması 50 ile 175 bin arasında değişmektedir. Öğrenciler fakülte seçiminde kaliteye değil fakültenin bulunduğu ilin gelişmişlik düzeyine bakmaktadır.
