Tanımı : Hüseyni Makamı en eski makamlarımızdan biridir. Bu makam Sistemci Okul’dan önce de bilinmekteydi. Folklorumuz incelendiğinde bu durum açıkça görülmektedir. Hüseyni Makamı Anadolu’nun makamıdır ve yanık bir havası vardır. Nitekim , daha çok halk ezgilerinde kendini bulmuştur. Safiyüddin Urmevi Hüseyninin Hüseyin Aşiran Perdesine kadar indiğini görerek bu makama Muhayyer-ül Hüseyni adını vermiştir. Gerçekten de Hüseyni Makamı günümüzde kullanılan Acem Aşiran Makamına çok benzer. Abdulkadir Meragi nevruz makamı dizisi ile hüseyni makamı dizisini bir tutmuştur. Hüseyni Makamının ilk tarifleri Kantemiroğlu ve Abdülbaki Nasır Dede tarafından yapılmıştır. Her iki müzikolog da hüseyni perdesinin bu makamda çok önemli bir perde olduğunu göstermişlerdir. Çünkü hüseyni perdesi aynı zamanda makama adını veren perdedir.
Dizisi: Yerinde (La dügah perdesinde) hüseyni beşlisine (KSTT), çıkarken mi hüseyni perdesinde uşşak dörtlüsünün (KST), inerken mi hüseyni perdesinde kürdi dörtlüsünün (BTT) eklenmesinden oluşur. İnerken eklenen kürdi dörtlüsünde eviç perdesi ( fa dört koma diyez) yerini acem perdesine (fa natürel) bıraktığı için hüseyni makamının bu çeşnisine acemli hüseyni adı verilir.
Kararı: la dügah perdesi
Güçlüsü: mi hüseyni perdesi
Tiz Kararı: la muhayyer perdesi
Yedeni: sol rast perdesi
Donanımı: si bir koma bemol segah perdesi ve fa dört koma diyez eviç perdesi donanıma yazılır.
Perdeleri: dügah, segah, çargah, neva, hüseyni, eviç ya da acem, gerdaniye, muhayyer
Seyri: İnici çıkıcıdır. Seyre genellikle la-mi atlaması ile başlanır. Seyir daha çok bu iki nota arasında gider gelir. Güçlü hüseyni perdesinden sonraki en önemli perde çargah perdesidir. Hüseyni eserlerde ve seyirlerde çargah perdesinde sıkça asma kararlar ve vurgulamalar yapılır. Hüseyni perdesi makama da adını verdiği için seyir başlangıcında mutlaka dügahtan hüseyniye atlama yapılır ve hüseyni perdesi güçlü bir şekilde gösterilir. Hüseyni çeşnisi öncelikle bu perde ve etrafındaki seslerle belirlenir, karara gelirken çeşni doruk noktasına ulaşır. Bu seyirler sırasında evç perdesi natürel acem perdesine dönüştürülerek tiz dizi kürdi olarak kullanılır. Makamda tiz karar la muhayyerden sonraki perde tiz buselik değil tiz segahtır. Eğer tiz buselik perdesi fazla kullanılacak olursa hüseyniye çok benzeyen Gülizar makamına geçilmiş olur. Seyirde, muhayyer perdesi üzerindeki uşşak dizisi içerisinde çeşniyi verecek sesleri göstermek gereklidir. Muhayyer perdesi asma karar perdesi olarak pek kullanılmaz. Segah perdesi hüseynide ayrı bir nitelik taşır. Segah perdesi öncelikle bir asma karar perdesi olarak kendini gösterir. Fakat, bu perdeye uşşak makamındaki segah perdesinden biraz daha dik basmak gerekir. Yani uşşak makamında kullanılan 1.5-2.0 komalık segah perdesi hüseyni makamında kullanılmaz. Hüseyni makamında segah perdesine biraz daha yaklaşılır ve hüseyni kararlarda bu durum açıkça kendini belli eder. Hüseyni makamı dügah perdesi etrafında fazlaca seyretmez. Başta da belirtildiği gibi seyrin başında hemen dügahtan hüseyniye atlanır. Dügah perdesi üzerinde fazla seyir yapılırsa uşşak makamına kayma riski artar ve bu da hüseyni makamı çeşnisine zarar verir. Hüseyni uşşak gibi yedenli karar vermez. Seyirde yeden perdesi olan rasttan aşağıya yani peste fazla inilmez. Tizde de tiz buselik perdesinden yukarı fazla çıkılmaz. Genellikle tizdeki uşşak dizisinin seslerinde gezinilir.
Geçgi ve çeşnileri:
Genişlemesi: Makam pestte genişlemez. Yani yeden perdesi olan rasttan aşağıya pek inmez. Makam tizde iki şekilde genişler. Biri la muhayyerde uşşaklı hüseynili, diğeri de la muhayyerde buseliklidir. Ancak la muhayyerde uşşaklı hüseynili genişlemeye fazla vurgu yapılırsa muhayyer makamına kayma riski vardır. O nedenle yapılmalı ama fazla üstünde durulmamalıdır.
Hüseyni makamında bir taksim örneği:
Hüseyni Makamında eser notaları:
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/043_huseyni/huseyni_p_asim_bey_gifitzen.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/043_huseyni/huseyni_ss_kemani_tatyos.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/043_huseyni/ezelden_asinanim.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/043_huseyni/gecti_sevdalarla.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/043_huseyni/gulen_gozlerinin.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/043_huseyni/hayal_deryasina.pdf
href=”http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/043_huseyni/a_fadimem_ney.pdf”>href=”http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/043_huseyni/yanik_omer.pdf”>http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/043_huseyni/yanik_omer.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/043_huseyni/drama_koprusunu.pdf
Merhaba,
Ben Nevşehir’de amatör olarak müzikle ilgileniyorum,Hocamıza çok teşekkür ediyorum.
Tasavvuf müziği icra etmeye çalışıyorum.Hüseyni makamını bilgilendirdiğiniz için çok faydalı oldu.
Saygılarımla
Çok teşekkür ederim hocam