Bilindiği gibi bu yıl 27 Nisan Dünya’da Veteriner Hekimler Günü olarak kutlanmaktadır. Ancak, Türkiye’de veteriner hekimliğin bugün içinde bulunduğu kötü durum karşısında kutlama yapmak yerine düşünmenin, tartışmanın ve çözüm üretmenin daha doğru olacağı kanısındayım. Türkiye’de veteriner hekimliğin sorunları aşağı yukarı bellidir. Ancak bu sorunların çözümüne dair görüşler farklı olabilir. Aşağıda, Türkiye’de veteriner hekimliğin herkesçe de bilinen temel sorunları maddeler halinde ve özet olarak verilmiştir. Özünde bir tartışma platformu olarak gördüğüm facebook’daki bu paylaşımıma, aşağıda sıraladığım sorunlara ilave yapmak ya da çözüm önerisinde bulunmak isteyen meslektaşlarımın katkısını bekliyorum.
Kamu Veteriner Hekimleri Bakanlıkta Başsız Durumdadır
1937 yılında Uluslararası Cenevre Sözleşmesi uyarınca çıkarılan 3203 sayılı Ziraat Vekaleti Vazife ve Teşkilat Kanunu ile kurulan Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü, 47 yıl boyunca hayvan ve insan sağlığı, gıda güvenliği, hayvan ıslahı alanlarında çok önemli ve yararlı hizmetler yaptıktan sonra 12 Eylül askeri darbesinin ardından dış güçlerin oyunuyla kapatılmıştır. Yerine kurulan genel müdürlükler merkezci, hantal ve bütüncül olmayan yapılarıyla hayvancılığa yarardan çok zarar getirmişlerdir. Kamu veteriner hekimleri böylesi bir yapı bünyesinde başsız kalmışlardır.
Kamu Veteriner Hekimleri İşlevsiz Bırakılmışlardır
Mevcut kamu örgütünde çalışan veteriner hekimler, asli görevleri olan hekimlik yerine masa başı memurluğu yaptırılarak işlevsiz hale getirilmişlerdir. Bundan da en büyük zararı Türkiye hayvancılığı görmüştür.
Veteriner Hekimler Kamuda Üvey Evlat Muamelesi Görmektedir
Kamu veteriner hekimleri gerek yöneticiliğe atanma gerekse özlük hakları konularında negatif bir ayrımcılıkla karşı karşıyadır. En başta, yasal hakları olduğu halde sağlık sınıfında sayılmamaktadırlar. Çalışırken ve emeklilikte aldıkları maaşlar sağlık sınıfının diğer bileşenlerinden çok daha düşük düzeydedir. Yıllarca yararlandıkları yıpranma payından mahrum bırakılmışlar, sağlıkta şiddet yasasına dahil edilmemişlerdir.
Veteriner Hekimlerin Çoğu İyi Yetişmeden Mezun Olmaktadır
Türkiye’deki veteriner fakültesi sayısı gereğinden çok fazladır. Bu fakültelerin çoğunda öğretim üyesi sayıları az, öğretim olanakları eksiktir. Dolayısıyla öğrencilerin çoğu iyi yetişmeden mezun olmaktadır. Mezunlar sahada önce yanlış uygulamaları nedeniyle hayvancılığa sonra da haksız rekabet nedeniyle veteriner hekimliğe büyük zararlar vermektedir.
Çiftlik Hayvanı Veteriner Hekimleri Çok Zor Durumdadır
Bir süredir hayvancılıkta yaşanan kriz serbest çalışan çiftlik hayvanları hekimlerini de olumsuz yönde etkilemiştir. Kesilen dişi sığırlar ve eksilen koyun sürüleri çiftlik hayvanlarının sayısını önemli ölçüde azaltmıştır. Bu durum karşısında veteriner hekimlerin hasta ziyaret sayıları düşmekte, üreticilerden alacaklarını tahsil etmeleri zorlaşmaktadır.
Hayvancılık İşletmelerinde Çalışan Veteriner Hekimler İşlerini Kaybetmektedir
Kriz nedeniyle kapanan işletmelerdeki veteriner hekimler işsiz kalmaktadır. Yeterince kar edemeyen hayvancılık işletmelerinde çalışan veteriner hekimler, yerlerine daha düşük ücretle çalışacak teknisyen ya da teknikerler görevlendirilip işten çıkarılmaktadır. Bu da veteriner hekimliğinde yaşanan işsizlik sorununu büsbütün büyütmektedir.
Küçük Hayvan Veteriner Hekimleri Ancak Günü Kurtarabilmektedir.
Halkın alım gücünün azalması buna karşın hazır mama, aşı, ilaç gibi girdilerin fiyatlarındaki dövize bağlı anormal artış evde küçük hayvan besleyen insanları çok zor durumda bırakmıştır. Masraflara dayanamayan insanlar istemeyerek de olsa hayvanlarını sokağa terk etmektedir. Bu da doğal olarak sahipsiz sokak hayvanları sorununu büyütmektedir. Yeni mezun olan ya da çiftlik hayvanları hekimliğinde umduğunu bulamayan veteriner hekimler de çareyi küçük hayvan kliniği açmakta bulunca rekabet gittikçe artmakta buna karşın karlılık azalmaktadır.
Belediye Veteriner Hekimleri Başsız ve Yetkisiz Bırakılmışlardır
Çoğu belediyede veteriner müdürlükleri olmadığı için veteriner hekimler başsız durumdadır. Türkiye’deki sahipsiz sokak hayvanları sorunu haksız yere sırtlarına yüklenen ancak yetki verilmeyen belediye veteriner hekimleri bir de başsız kalınca siyasilerin ve hayvan severlerin baskısı altında ezilmekte ve iş yapamamaktadır.
Global Oyunlar Türkiye’de Veteriner Hekimliğin Geleceğini Tehdit Etmektedir
İklim değişikliği ve yapay gıda üretimindeki gelişmeler yakın gelecekte hayvancılığı dolayısıyla da veteriner hekimliği olumsuz olarak etkileyecektir. İklim değişikliğinin neden olduğu susuzluk ve kuraklık sorunu gelecekte meraların kurumasına ve kaba yem üretiminin azalmasına yol açacaktır. Uzunca bir süredir üzerinde çalışılan yapay et üretimi de son aşamaya gelmiş bulunmaktadır. Bill Gates 2030 yılına kadar doğal kırmızı et ve su ürünleri üretimini sonlandıracaklarını açıkça ilan etmiştir. Bu sorunlar hiç kuşkusuz Türkiye’de veteriner hekimliğini de olumsuz yönde etkileyecektir.
Saydığım bu sorunlar karşısında yılgınlığa düşmek bize yakışmaz. Hayvansal üretimden ve şanlı tarihimizden aldığımız güçle bu sorunların üstesinden gelebiliriz. Yeter ki, birlik ve beraberliğimizi bozmayalım, meslek örgütlerini desteklemeye devam edelim.
Sağolun varolun Saygıdeğer ve üretken Hocam.