Nihavent Makamı

Türk Müziği makamları içerisinde en çok kullanılanlardan birisidir. Dizi seslerinin uygun olması bu makamın batı enstrümanları ile de çalınmasına ve çok sesli denemelerde kullanılmasına olanak sağlar. Nihavent dizisi Batı Müziğinde sol minör dizisi ile aynı yapıdadır. Makamın kürdili şekli eski minör, hicazlı şekli ise armonik sol minör adını alır. Makam perdeler arasındaki nota uzatmaları ile ünlüdür Makamın kelime anlamı İran’ın Lücistan Eyaletine bağlı bir şehrin adıdır. Üçyüz yıllık bir mazisi olan makam özellikle son yüz yıl içerisinde güncellik kazanmıştır. Makama ilk kez İkinci Mehmet’e ait eserlerde rastlanmaktadır. Ayrıca, Ahmet Aga’nın devri kebir peşrevi ve yürük semaisi, H.Sadettin Arel’in ayini şerifleri, Dede Efendi’nin yürük semaisi, Nuri Beyin aksak semaileri, Ali Efendinin ve İsmail Hakkı Beyin nakış yürük semaileri bu makama örnek gösterilen ilk eserler arasındadır. Makamın Nihavend-i Kebir, Nihavend-i Rumi, Nihavend-i Rumi ve Nihavend-i Cedid adlarında günümüzde örnekleri kalmamış versiyonları vardır.
Dizisi: Buselik Makamı dizisinin Sol-Rast perdesindeki çıkıcı-inici şeddidir. Çokluk çıkıcı olarak yazılır. Sol-Rast perdesindeki Buselik Beşlisine, Re-Neva Perdesinde çıkışta Hicaz Dörtlüsünün (S A12 S), b), inişte ise Kürdi Dörtlüsünün (B T T) eklenmesinden oluşur. Karar, tiz karar ve güçlü bölgelerinden seyre başlayabilir. Tüm arızalar kullanıldığında neveser, arazbar ve saba geçgileri yapar. Dizi olarak en yakın olduğu makam Neveser’dir. Nihavent Makamı Neveser dizisini, Neveser Makamı da Nihavent dizisini sıkça kullanır. Neveser Makamı dizisindeki Nim Hicaz ve Eviç perdeleri naturelleştirilip Çargah ve Acem perdelerine dönüşürse Nihavent Makamı dizisi ortaya çıkar. Kürdi ve Nim Hisar perdelerindeki bir bemollük fark dikkate alınmaz.

Tümünü göremiyorsanız resmin üzerine tıklayın.
Kararı: Sol-Rast Perdesidir
Donanımı: Kürdi ( Küçük mücennep bemollü Si-Segah) ve Nim Hisar ( Küçük mücennep bemollü Mi-Hüseyni) Perdeleri.
Perde İsimleri. Karardan itibaren; Rast, Dügah, Kürdi, Çargah, Neva, Nim Hisar, Acem, Gerdaniye’dir.Nevada Hicaz olduğunda ise, Neva, Hisar, Eviç, Gerdaniye perdeleri kullanılır.
Güçlüsü: Buselik Beşlisi ile Re-Nevada Kürdi veye Hicaz Dörtlüsünün birleştiği yerdeki beşinci derece Re-Neva Perdesidir. Bu perde üzerinde Kürdi veya Hicaz çeşnisi ile yarım karar yapılır.
Yedeni: Irak yani bakiyye diyezli Acem Perdesi’dir.
Genişlemesi: Pestte Re-Yegah’ta Hicaz Dörtlüsü, tizde ise Sol-Gerdaniye’de simetrik Buselik Beşlisi ile genişler. Bu genişleme sonucuYegah’ta Hümayun, Nevada Hümayun ve Nevada Kürdi dizileri oluşur. Ancak iki taraflı genişlemede dizide 15 ses meydana gelir. On beş ses insanın çıkaracağı ses sayısı değildir. İnsan sesi 11-12 notayı geçmemelidir. Onbeş ses müzik aletleriyle kolayca çalınır. Onun için her iki tarafta değil de ya pesste ya da tizde genişleme yapılmalıdır. Nihaventte Nevada Hicazdan dolayı ve dizinin ilk beşlisinin de olması nedeniyle Gerdaniye’de simetrik Buselik Beşlisiyle genişleme yapmak daha doğru olur.

Tümünü göremiyorsanız resmin üzerine tıklayınız.
Seyri: Her üç bölgeden de ( tiz karar Gerdaniye, güçlü Neva, karar Rast) seyre başlayabilir Ancak dizi inici-çıkıcı olmasına rağmen çıkıcı yazıldığı için genellikle karar Sol-Rast Perdesinden seyre başlar.Rastta buselikli seyre başlayıp, nevada hicaz göstererek tiz bölgeye çıkar. Tizde genişlemeyi Gerdaniye’de Buselikli yapar. İnişte, karara giderken Eviç perdesi naturele, Hisar Perdesi de Nim Hisara dönüşerek Nevada Buselik oluşur. Sonuçta Sol- Rastta buselikli karar verir.

Tümünü göremiyorsanız resmin üzerine tıklayınız.