Türk Sanat Müziğinin en çok sevilen ve şarkı bestelenen makamlarından birisidir. Arabeskçiler ve popçular bu makamın nağmelerini sıkça kullanmaktadırlar. Batı müziğindeki La-Minör gamının Mi sesinde karara bağlanmasıyla oluşan bir makamdır. Aynı zamanda Batı Müziğindeki Phrygian dizisi ile de benzerlik gösterir. Kürdili hicazkar makamı yakıcı başka bir deyimle insanın gönlünü yangın yerine çeviren bir makamdır. Bir yazar,“Kürdili Hicazkar Makamının tarzı çok çekicidir ve her nağmesi ruhlar için bir köşktür” demiştir. Eski adı Hicazkar-ı Kürdi olan u makam 19. Yüzyıl Bestekarlarından Hacı Arif Bey tarafından oluşturulmuştur. Bu makamdaki ilk şarkı Hacı Aif Beyin eşi Çeşmi Dilber’in iki çocuğunu da alıp evi terketmesi üzerine bestelediği “ Niçin terkeyleyip gittin a zalim” adlı eserdir.
DİZİSİ: Basit olarak tarif etmek gerekirse Kürdi Makamının Sol-Rast Perdesi üzerindeki inici şeddidir. Yani Sol-Rast Perdesi üzerindeki bir Kürdi Dörtlüsüne (BTT), ikinci derece güçlü Çargah Perdesi üzerinde bir Buselik Beşlisinin (TBTT) eklenmesinden oluşmuştur.Böylece Kürdi makamı bir tam ses peste aktarılmış olur. Kürdili Hicazkar Makamı Dört şekilde kullanılmıştır. 1- Hicazkar ve Kürdi dizileri ile, 2- Re-Nevada Uşşak ve Kürdi dizileri ile, 3- Re-Nevada inici Uşşak(Beyati) dizisi (Arazbarlı) ve Kürdi dizisi ile, 4)Muhayyer Kürdi dizisinin Sol-Rast Perdesine göçürülmesi ile.
KARARI: Sol-Rast Perdesidir.
SEYRİ: İnici-çıkıcıdır. İnici olarak yazılır.
GÜÇLÜSÜ: İnici bir makam olduğu için birinci derece güçlüsü tiz durak Sol-Gerdaniye Perdesidir. Bu perde üzerinde Kürdi çeşnisi ile yarım karar yapılır. İkinci derece güçlüsü ana dizinin ek yerindeki Do-Çargah Perdesidir. Bu perde üzerinde Buselik çeşnisi ile asma karar verilir.
DONANIMI: Si-Buselik küçük mücennep bemollü Kürdi Perdesi, La-Düğah küçük mücennep bemollü Nim Zirgüle Perdesi ve Mi-Hüseyni küçük mücennep bemollü Nim Hisar Perdesi donanıma yazılır.
PERDE İSİMLERİ: Pesten tize doğru; Rast, Nim Zirgüle, Kürdi, Çargah, Neva, Nim Hisar, Acem, Gerdaniye, Nim Şehnaz; Tiz Çargah Perdeleri.
YEDENİ: Fa- Acem Aşiran Perdesi.
GEÇGİSİ: Kürdili Hicazkar Makamında Neva Perdesi üzerinde Uşşak Geçgisi yapılması bir gelenektir. Böylece dizideki Nim-Hisar Perdesi Dik-Hisar Perdesine dönüşür ki, Nevada inici Uşşak (Beyati) ve Çargahta Rastçeşnileri ile Arazbar Geçgisi yapılmış olur.
GENİŞLEMESİ: Pestte genişlemez. Tizde Hicazkarlı ( Gerdaniyede Simetrik Buselikli ve Gerdaniyede Zirgüleli) ve Kürdili genişler.
SEYRİ: Bu makama Kürdili Hicazkar denmesinin nedeni kürdi perdesinden dolayıdır. Yoksa karara giderken Kürdi Perdesini kullanmaz. Kısaca makama kürdi perdesi uygulanmış hicazkar denilebilir.Kürdili Hicazkar inici bir makam olduğundan seyre Tiz Durak Sol-Gerdaniye Perdesinden Hicazkarlı (Gerdaniyede Buselikli, Gerdaniyede Zirgüleli veya tersi ) ve Kürdili başlanılır Yani seyir başlangıcında Gerdaniye’de Buselik, Zirgüle ve Kürdi Dörtlüleri gösterilerek birinci derece güçlü Sol-Gerdaniyede yarım karar verilir. Makam ikinci derece güçlü Çargah Perdesine Kürdili düşer. Bazen de Arazbar Geçgisinde ( Nevada Beyati, Çargahta Rast) olduğu gibi ikinci derece güçlü olarak Re-Nevayı kullanır. Karara (basık) uşşak perdesi ile gider..
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/052_kurdilihicazkar/kurdilihicazkar_ss_tatyos_ney.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/052_kurdilihicazkar/kurdilihicazkar_p_cemil_bey.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/052_kurdilihicazkar/kurdilihicazkar_l_akin_ozkan.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/052_kurdilihicazkar/icince_sarabi_ezelde.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/052_kurdilihicazkar/gurub_etti_gunes_ney.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/052_kurdilihicazkar/dertleri_zevk_edindim_ney.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/052_kurdilihicazkar/bu_aksam_yine_dertlerimle.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/052_kurdilihicazkar/baska_soz_soylemem_ney.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/052_kurdilihicazkar/bu_atesi_sen_yaktin_ney.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/052_kurdilihicazkar/bu_aksam_butun_ney.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/052_kurdilihicazkar/bitmez_tukenmez_ney.pdf
http://www.neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/052_kurdilihicazkar/beni_kor_kuyulara_ney.pdf