(Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin, Ahmet Hamdi Tanpınarlı, Suphi Ethem, Mehmet Halit Bey, Dr.İlyas Bey)
Türkiye’de veteriner hekimliğe önemli hizmetleri dokunan meslek büyüklerimizin biyografilerini yazıp hazimgokcen.net adlı web siteme koymuştum. Bu yazılarım büyük ilgi gördü ve çok sayıda kişi tarafından okundu. Bu meslek büyüklerimizin yanı sıra bir de veteriner hekimliği ile bir dönem yolları kesişmiş olan başka alanlardaki ünlü insanlar ve yaşamları hakkında fazla bilgi bulunmayan veteriner hekimler de var. Aşağıda bu isimlerden bahsetmek istiyorum.
Bu isimlerin en önemlilerinden biri Atatürk’ün fikirlerimin babası dediği ünlü sosyolog, Türk milliyetçisi, yazar, düşünür, fikir adamı Ziya Gökalp’tir. Ziya Gökalp 1876 da Diyarbakır’da doğmuş, Diyarbakır İdadisinden sonra İstanbul’a gelerek Baytar Mektebi Alisine kaydolmuştur. Ancak savunduğu Türkçülük görüşleri ve İttihat ve Terakki Cemiyeti ile ilişkileri ileri sürülerek son sınıfta hocası ve okul müdürü Mehmet Ali Bey ile birlikte tutuklanarak Diyarbakır sürgüne gönderilmiş ve bu nedenle de veteriner hekimlik eğitimini tamamlayamamıştır.
Yine hepimizin yakından tanıdığı bir yazar, şair, öğretmen, asker, hikayeci Ömer Seyfettin de 1884 yılında Balıkesir’in Gönen ilçesinde doğmuştur. 1893 öğretim yılında Askeri Baytar Rüştiyesine girmiş ve mezuniyetten sonra Askeri İdadi ve Harp Okulunda eğitimine devam etmiştir. Ömer Seyfettin Türkiye’de kısa hikayeciliğin ve edebiyatta Türkçülük akımının kurucularından olup Türkçede sadeleşmenin öncüleri arasında yer almaktadır.
Veteriner hekimliği ile bir dönem yolları kesişen ünlülerden bir diğeri de Ahmet Hamdi Tanpınarlı’dır. Baytar Mektebi Alisini yarım bırakarak Darülfünun Edebiyat Bölümüne girmiş ve 1923 de mezun olmuştur. Tanpınarlı’nın şiir, roman, öykü, deneme, makale, edebiyat tarihi üzerine eserleri bulunmaktadır.
Bir de Türkiye’de önemli işler yapmış ama yaşamları konusunda fazla bilgi sahibi olmadığımız meslektaşlarımız vardır. Bunlardan askeri veteriner hekim Suphi Ethem’in Darwinizm (Evrim Teorisi) adlı eseri bu alanda Türkiye’de yayınlanan ilk kitaptır. Suphi Ethem 1908 yılında Askeri Baytar Mektebinden mezun olmuş ve orduda baytar yüzbaşı olarak görev yapmıştır. Ethem Manastır İdadisinde doğa tarihi, Askeri Baytar Mektebinde jeoloji ve botanik dersleri vermiştir.
Veteriner Hekim Mehmet Halit (Civelekoğlu) 1929 yılında distomatoza (Kelebek Hastalığı) karşı Distofajin adlı ilacı üretmiştir. Cumhuriyet Gazetesi Kurucusu ve Baş Yazarı Yunus Nadi iki makalesinde bu buluşuyla Mehmet Halit Beyin Türk ekonomisine o dönemin parasıyla 15-20 milyon TL katkıda bulunduğunu yazmıştır.
Son olarak, Türkiye’de yurt dışında görev yapan ilk Türk bilim adamının veteriner hekim Dr.İlyas bey olduğunu belirtmek isterim. İlyas bey 1926 yılında Estonya’da Dorpet Üniversitesinde çalışmaya başlamıştır.
