İsmail Hakkı Çelebi Türkiye’de modern Tıbbi Zooloji ve Tıbbi Parazitolojinin kurucusudur. Askeri ve sivil tıp ve veteriner okullarında, İstanbul Tıp Fakültesinde Tıbbi Zooloji, Zootekni, Tıbbi Parazitoloji dersleri vermiş, on binlerce doktor ve veteriner hekim yetiştirmiştir.

İsmail Hakkı Çelebi 1873 yılında İstanbul’da doğmuştur. İstanbul’da idadi öğretimini tamamladıktan sonra askeri baytar sınıfına girmiştir. İkinci sınıfta gönderildiği Fransa’da Alfort Veteriner Yüksek Okulunu bitirmiştir. Yurda döndükten sonra bir süre orduda hizmet etmiş, daha sonra askeri veteriner sınıfları zootekni hocalığına atanmıştır. Yüzbaşı olduktan sonra bir süre çifteler çiftliğinde veteriner hekim olarak çalışmış, daha sonra 1898 yılında İstanbul Mülkiye Baytar Mektebinde ve askeri veteriner sınıflarında tıbbi zooloji müderrisliğine tayin olmuştur. Bu arada 1897 yılında yazıp 1906 yılında bastırdığı üç ciltlik zootekni kitabı Fransa’da Alfort’taki bilgi ve deneyimlerini içerdiği için büyük ilgi görmüştür. İsmail Hakkı çelebi hem Sultanahmet’teki Mülkiye Baytar Mektebinde hem de Haydarpaşa’daki askeri veteriner sınıflarında dersler verirken bir yandan da İstanbul’da atlı tramvay işleten şirketin baş baytarlığına atanmıştır. 1909 yılında askeri ve sivil tıp okulları birleştiğinde Mektebi Tıbbiyeyi Şahane adını alan okulda müderris yardımcılığı teklif edilmiş ancak kabul etmemiştir. Onun yerine yeni kurulan Tıp Fakültesine Tıbbi Zooloji müderrisi olarak tayin edilmiştir. İsmail Hakkı Çelebi 1934 yılına kadar İstanbul’da veteriner okullarında ve Tıp Fakültesinde dersler vermiştir. Bu sırada özellikle Avrupalı bilim adamları ile sıkı ilişkiler kurmuş ve onlarla ortak çalışmalar yapmıştır. 1912 yılında üç ciltlik İlmi Hayvanatı Tıbbiye ve Ziraiye kitabını yazmıştır. Bu kitaptan tam 40 yıl sonra ilk özel zooloji kitabı yayınlanabilmiştir. İsmail Hakkı Çelebi 1914 yılında yurdumuzda ilk kez parazitoloji pratiği kitabını, 1915 yılında Fenni Feylat (parazit bilgisi) ve 1928 yılında da Türkiye’nin ilk modern Tıbbi Parazitoloji kitapları yazmıştır. 1926 yılında Tıp Fakültesinde FKB (fizik, kimya, biyoloji) dersleri konulmuş ve tıbbi zooloji ayrı bir kürsü bünyesinde okutulmaya başlamıştır. Ayrıca İsmail hakkı Çelebi Türkiye’de ilk kez Tıp Fakültesi bünyesinde Parazitoloji Kürsüsünü kurmuştur. 1933 yılında İstanbul Üniversitesi kurulunca İsmail Hakkı Çelebi ordinarius profesörlüğe yükseltilmiştir. 1934 yılında yapılan bir organizasyonla Parazitoloji Kürsüsü yeni kurulan Mikrobiyoloji Enstitüsüne bağlanmış ve İsmail hakkı Çelebi açıkta bırakılmıştır. Bu tarihten vefatına kadar geçen beş yılda İsmail hakkı Çelebi liselerde ücretli öğretmenlik yapmış ve geçim sıkıntısı içinde yaşamıştır. Türkiye’de sıtmayı doğuran sivrisinekler, insanlardaki helmintler ve askarisler üzerinde çok sayıda araştırma yapmıştır. Bu araştırmalar Türkçe dergiler yanında, Almanca ve Fransızca dergilerde de yayınlanmıştır. İsmail Hakkı Çelebi’nin ayrıca Türkiye’de çeşitli dergi ve gazetelerde yayınlanmış yüzlerce yazısı vardır. İsmai Hakkı Çelebi arkasında çok büyük başarılar bırakarak 1939 yılında İstanbul’da vefat etmiştir.

Yorum yaz