Mehmet Ali Bey Türkiye’de veteriner hekimliğe hizmet eden meslek büyüklerimizin başında gelir. Mehmet Ali Bey, Türkiye’de ilk sivil veteriner okulunu, ilk sivil veteriner teşkilatını, ilk veteriner muavini okulunu, ilk meslek derneğini kuran; ilk mesleki dergiyi çıkaran, yurt dışına ilk öğrenci gönderen, Mehmet Akif Ersoy’u ve Ziya Gökalp’i yetiştiren kişidir. Mehmet Ali Bey, edebi yönü güçlü, güzel şiir ve yazı yazan, entelektüel bir insan olarak tanımlanmaktadır. Aşağıda bu değerli meslek büyüğümüzün yaşamını bulacaksınız.
Mehmet Ali Bey 1854 yılında İstanbul Üsküdar’da dünyaya gelmiştir. 1870 yılında Harp Okulunun veteriner sınıfına girmiş ve 1873 yılında mezun olmuştur. Mezuniyetinden sonra Askeri Veteriner Okulunda genel hastalıklar ve hıfzıssıhha dersleri vermiştir. Mehmet Ali Bey 1877 yılında Şam’daki 5 .Orduya tayin edilmiştir. Şam’dan dönüşünde İstanbul’da Harbiye Nezareti Süvari Dairesinde Çiftlikat-ı Hümayun işlerini yürütmekle görevlendirilmiştir. 1880 yılında Rusya’daki haraları incelemek üzere Moskova’ya gönderilmiş, yurda dönüşünde Üsküdar’da bulunan Askeri Hayvan Hastanesine müdür olarak tayin edilmiştir.
Osmanlı Devleti’nde 19. Yüzyılın sonlarına kadar salgın hayvan hastalıklarını önleme, tedavi ve korunma amacıyla ihtiyaç duyulan veteriner hekimler Askeri Veteriner Okulunda yetiştirilmiştir. O dönemde sivil veteriner hekimleri yetiştirecek bağımsız bir okul bulunmamaktaydı. Mehmet Ali Bey, Anadolu’da sığır vebası salgınlarının verdiği zarar ve kayıpları içeren raporlar düzenlemiş ve bu raporlarda sivil bir veteriner okuluna acilen ihtiyaç duyulduğunu bildirmiştir. Bir yandan da sivil veteriner teşkilatının kurulması ve geliştirilmesi konusunda çaba göstermiştir. Bu çabalar kısa sürede sonuç vermiş ve Mehmet Ali Bey 1888 yılında Nafia Nezareti’ne bağlı olarak kurulan Veteriner İşleri Müfettişliğine atanmıştır. Osmanlı’da veteriner hekimliği ve ziraat konularını birlikte işleyen ilk bilimsel meslek dergisi Mehmet Ali Bey ve arkadaşları tarafından 1 Mayıs 1880 tarihinde yayın hayatına başlayan Vasıtayı Servet adlı dergidir. Mehmet Ali Bey sivil veteriner okulu ihtiyacını bu dergide yayımladığı makalelerinde de gündeme getirmiştir. Bu gelişmeler üzerine, Mehmet Ali Bey’in de içinde yer aldığı tıp ve veteriner okulları öğretim üyelerinden oluşan bir komisyon sivil veteriner okulunun kuruluşu ile ilgili hazırlıklara başlamıştır. Fakat bütçe ve yerleşim durumu kısa sürede böyle önemli bir okulun kurulmasına imkan vermediğinden ilk iki sınıfı Sivil Tıp Okulunda, kalan iki sınıfı da o sırada inşaat halinde bulunan Halkalı Ziraat Mektebi’nde yatılı olarak tamamlanmak üzere 1889 yılında dört yıllık bir Mülkiye Baytar Mektebi kurulmuştur. Mehmet Ali Bey hem bu okulun hem 1891’de kurulan Halkalı Ziraat Mektebinin hem de bir yıl sonraki adıyla Halkalı Ziraat ve Baytar Mektebi’ nin ilk müdürü olarak görev almıştır. Mehmet Ali Bey, Mülkiye Baytar Mektebi’nin her alanda daha iyi olması için çok çalışmıştır. Dönemin en parlak bilimi olan bakteriyolojinin baytar ve tıp okullarında okutulmadığını gören Mehmet Ali Bey 1893 yılından itibaren okul müfredatlarına bu dersi ekletmiştir. Mehmet Ali Bey, Halkalı Ziraat ve Baytar Mektebinin şehre çok uzak olması, dershane ve yurtlarının yetersizliği, öğrencilerin ilk iki yılı Sivil Tıp Okulunda okumasından dolayı klinik uygulamalar ve ameliyatlardan eksik kalacağı düşüncesiyle bu dört sınıfı birleştirmek amacıyla Kadırga Cündi Meydanı’nda bulunan bir konağı kiralamıştır. Böylece, 1895’den itibaren bu dört sınıf bir arada ve yatılı olmak üzere bağımsız bir okulda eğitimini sürdürmüştür.
Mehmet Ali Bey gizli İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi olması gerekçesiyle 1897 yılında Yemen’e sürgün edilmiştir. Bu sürgün döneminde Mehmet Ali Bey Yemen ve Şam’da başarılı hizmetler vermiştir. 1902 yılında Selanik, Kosova ve Manastır‘da ordunun bütün ihtiyaçlarını karşılamak üzere Rumeli Vilayeti’nin veteriner işlerini yürütmek üzere memur edilmiştir. İkinci Meşrutiyetin ilanından sonra sürgün hayatı sona eren ve İstanbul’a dönen Mehmet ali Bey 1908’de Mülkiye Baytar Mektebi müdürlüğüne yeniden atanmıştır. Mehmet Ali Bey okulun öğretim kadrosu ve müfredatını yeniden düzenlemiş ve hemen ertesi yıl Almanya ve Fransa’ya ihtisas için sivil veteriner hekimler göndermiştir. Bu veteriner hekimler arasında Fazlı Faik Yegül, Samuel Aysoy, Hilmi Dilgimen ve Salih Zeki Berker sayılabilir.
Osmanlı’da ilk veteriner hekimliği derneği Osmanlı Cemiyet’i İlmiye’i Baytariye adıyla 26 Ağustos 1908 tarihinde İstanbul’da kurulmuştur. Derneğin başkanlığını Mülkiye Baytar Mektebi Müdürü Mehmet Ali Bey, başkan yardımcılığını ise Mehmet Akif (Ersoy) üstlenmiştir. Derneğin ilk toplantısında Mehmet Ali Bey’in teklifiyle Mecmua-i Fünun-u Baytariye adlı bilimsel bir derginin yayın hayatına başlaması kararlaştırılmıştır. Dernek Başkanı Mehmet Ali Bey aynı zamanda derginin de sorumluluğunu üstlenmiştir. O dönemde veteriner işlerinin bağlı bulunduğu Orman, Maadin ve Ziraat Nezareti bünyesindeki Islahat-ı Hayvaniye ve Umur-u Baytariye Şubesinin müstakil bir idare haline gelmesi amacıyla dernek tarafından bir rapor sunulmuştur. Derneğin çalışmaları sonucunda bu şube 1909 yılında yeniden yapılandırılarak Umur-u Baytariye Müdüriyeti (Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü) adını almış ve müdürlüğüne Mehmet Ali Bey getirilmiştir. Mehmet Ali Bey 1910 yılında teknik eleman yetiştirmek amacıyla Muavin Veteriner Okulunu kurmuştur.
1911 yılında emekliye ayrılan Mehmet Ali Bey 29 Ağustos 1923 yılında İstanbul’da ölmüş ve cenazesi Kadıköy Sahrayı Cedid Mezarlığına defnedilmiştir. Mehmet Ali Bey’in mezarı ölümünün 95. yıldönümü olan 2018 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından bakım ve onarımdan geçirilerek yenilenmiştir..