Değerli meslektaşlarım, Meslek Büyüklerimiz yazı dizisinin bu bölümünde sizlere, çoğumuzun ismini belki de ilk kez duyacağı, kökeni Veteriner Hekimliği olduğu halde başka bir alandaki çalışmaları ile ün kazanmış olan rahmetli hocamız Ord.Prof.Dr. Fazlı Faik Yegül’ü tanıtmaya çalışacağım.
Ord.Prof.Dr. Fazlı Faik Yegül meslek yaşamına Veteriner Hekimi olarak başlamış, akademik yaşamı boyunca Veteriner Hekimliği eğitimi yapan kurumların içinde yer almış ve mesleğinden hiç kopmamış olmakla birlikte, Almanya’da kimya öğrenimi gördükten sonra kendini hep kimyacı olarak tanımlamıştır. Bu bağlamda kimya derneklerinin kuruluşunda, kimya dergilerinin yayınlanmasında görev almış ve bir dönem Türkiye Kimya Derneği’nin öncüsü olan Türk Kimyagerler Cemiyetinin başkanlığını yapmıştır. Berlin’deki öğrenciliği döneminde derslerini izlediği Prof.Dr. Otto Hahn’ın etkisiyle radyoaktiviteye, atomun yapısına, çekirdek kimyasına ve izotoplara büyük ilgi duymuş, bu alanlardaki gelişmeleri çevirileri ve derlemeleri ile Türkiye’de tanıtan ilk kişilerden biri olmuştur. Ayrıca, modern kimya, elektroliz ve iyonlaşma teorileri üzerinde Türkiye’de yazı yazan ilk kişidir.Türkiye’de ilk olarak atom numarasından söz etmiş ve buna göre düzenlenmiş ilk periyodik cetveli hazırlamıştır. İlk kez modern kimya, elektroliz ve iyonlaşma teorileri üzerinde yazılar yazmış. ayrıca kimya literatüründeki çok sayıda maddeye ya yeni adlar vermiş ya da adlarını değiştirmiştir.
Ord.Prof.Dr.Fazlı Faik Yegül 1882 yılında Selanik’de doğdu. İlk ve orta öğretimini Selanik’te tamamladıktan sonra 1899’da İstanbul’daki Mülkiye Baytar Mekteb –i Alisi’ne girerek 1903 yılında mezun oldu. Mezuniyetten sonra altı ay süreyle Baytar Müfettişi olan hocası Abdullah Beyin yanında staj yaptı. Bu sırada Abdullah Beyin yardımcısı Mehmet Akif Ersoy ile tanıştı. Stajı takiben Kırklareli Baytarlığına atandı. Bu görevine ek olarak bazı okullarda Türkçe dersleri verdi ve İstanbul’da yayınlanan İkdam ve bugünkü Türkçe ile adı Veteriner ve Ziraat olan dergilerde yazılar yazdı. Bu dergilerde Dünya’da ilk kez bulunan verem aşısı hakkında yazıları bulunmaktadır. Daha sonra mezun olduğu Mülkiye Baytar Mekteb-i Alisi’nde doğum ve kimya hocalığı görevine atandı. Bu görevi sırasında Osmanlı’da ilk sivil Veterinerliğin kurucusu Mehmet Ali Bey ve Milli Şair Mehmet Akif Ersoy ile birlikte bugünkü Türkçe ile adı Veteriner Dergisi olan bir dergi çıkardı ve bu dergide Veteriner Hekimliğinin sorunlarına ilişkin yazılar yazdı.
Ord.Prof.Dr.Fazlı Faik Yeğül’ün mesleki yaşamındaki büyük değişiklik İkinci Meşrutiyetten sonra sınav kazanarak gittiği Berlin Üniversitesi’nde dönemin en büyük kimyacılarının derslerine devam etmesi ve uygulamlara katılması suretiyle oldu. Bu esnada Prof.Dr.Otto Hahn’ın etkisiyle radyoaktivite ve atomun yapısı konularına büyük ilgi duydu ve bu ilgisi yaşamının sonuna kadar devam etti. İstanbul’a döndüğünde bir yandan Baytar Mekteb-i Alisi’ndeki görevine devam ederken bir yandan da Darülfünün ( İstanbul Üniversitesi ) Fen Fakültesinde Organik Kimya Öğretim Üyesi olarak görevlendirildi.
Ord.Prof.Dr.Fazlı Faik Yegül, uzun süre Askeri Baytar Mektebi ile Mülkiye Baytar Mekteb-i Alisi’nin birleşmesinden oluşan Baytar Mekteb-i Alisi’nde ve Darülfünun Fen Fakültesinde hocalık görevini sürdürdükten sonra 1933 yılında Ankara’da kurulan Yüksek Ziraat Enstitüsü’nün Genel Sekreterliğine atandı. Bu arada Enstitü’ye bağlı Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Enstitüsü’nde Adli Tıp ve Toksikoloji dersleri verdi. 1936 yılında Adli Tıp ve Kimya Profesörlüğü unvanlarını aldı. Haziran 1944’de Ordinaryus Profesörlüğe yükseldi. Daha sonra Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Enstitüsü’nden ayrılan Farmakoloji ve Toksikoloji Enstitüsüne Başkan olarak atandı ve emekli oluncaya kadar bu görevine devam etti. Fazlı Faik Yegül iki dönem Veteriner Fakültesi Dekanlığı ve bir dönem de Yüksek Ziraat Enstitüsü Rektörlüğü yaptı. Temmuz 1947’de emekli olan Fazlı Faik Yeğül Ekim 1965’de Ankara’da vefat etti.
Fazlı Faik Yegül özel yaşamını şöyle anlatmaktadır. “ 1908 Ağustosunda evlendim ve hiç çocuğum olmadı. Resimden ve müzikten çok hoşlanırım. Kitap merakım çok büyüktür. Karımın vefatından sonra kitaplarımı ve dergilerimi dostlarıma ve öğrencilerime dağıttım. Almanca, Fransızca ve İtalyanca dillerini yazacak ve okuyacak kadar bilirim.”
Rahmetli Veteriner Tarihi hocamız Prof.Dr.Nihal Erk Fazlı Faik Yegül’ü şu şekilde tanımlamaktadır. “ Hocamız sakin yapılı, düzenli ve son derece dakik bir insandı. Derslere tam zamanında gelir, önce çok alçak bir sesle anlatmaya başlar, tam sessizlik sağlanınca sesini biraz yükseltirdi. Mesleğini çok sever, meslektaşlarına yardım etmekten kaçınmazdı. Hocamız çok zarif, şık ve nazik bir insandı. “
Rahmetli hocamız Fazlı Faik Yegül’ü saygı ve minnet duygularımla anıyorum.