Değerli meslektaşlarım, en son olarak sizlere Türkiye’de askeri veteriner hekimliğin kilometre taşlarından olan değerli bir büyüğümüzü, Veteriner Hekim Tuğgeneral Orhan Öncül’ü tanıtmıştım. Türkiye’de veteriner hekimliği öğretimi bilindiği gibi ilk olarak askeri okullar bünyesinde başlamıştır. Askeri veteriner hekimlerin özellikle kurtuluş savaşında bir yandan düşmanla bir yandan de sığır vebası ile mücadelesi tarih sayfalarında onurlu yerini almıştır. Bu yazıda da sizlere yine bir askeri veteriner hekim büyüğümüzü, Dr. Mehmet Turgut Argun’u tanıtmaya çalışacağım.
Bursa’da 1900 yılında doğan Turgut Argun, 1912’de askeri Rüştiyeyi, 1915’de Kuleli Askeri Lisesini, 1918’de de Askeri Veteriner Yüksek Okulu’nu bitirmiştir. Daha sonra iki yıl Askeri Veteriner Tatbikat Okuluna devam ederek stajını tamamlamıştır. Argun 1921 yılında İstanbul’dan önce gemi ile İnebolu’ya oradan da kara yolu ile uzun ve maceralı bir yolculuktan sonra Ankara’ya ulaşmış ve Kuvay-ı Milliye’ye katılmıştır. Garp Cephesi Kumandanlığına önce askeri veteriner hekim, sonra da Baş Veteriner Yardımcısı olarak görev lendirilen Argun Sakarya, Dumlupınar Savaşları sırasında bir yandan yaralı ve hasta atların tedavisi ile uğraşırken bir yandan da Garp Cephesi Kumandanı İsmet Paşa’ya ordunun lojistiğini sağlayan öküz ve mandalarda görülen sığır vebası salgını ile ilgili olarak brifingler vermiş ve danışmanlık yapmıştır. Argun bu çalışmaları sonucunda İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmiştir. Savaşlardan sonra,1924-1928 yılları arasında Haydarpaşa Askeri Veteriner ve Tatbikat Okulu’nda salgın hastalıklar ihtisası yapmıştır. 1928-1931 yılları arasında Berlin ve Viyana Veteriner Yüksek Okullarında iç hastalıkları ve salgın hastalıklar alanında “Hasta Hayvanlarda Kan Tazyiki Ölçmek” üzerinde ihtisas yapan Turgut Argun Viyana’da “Kanatlı Hayvanlarda Kan Tablosu” konulu tezi ile doktorasını tamamlamıştır. Argun yurda döndükten sonra ileride Askeri Veteriner Akademisi’ne dönüşecek olan Haydarpaşa Askeri Veteriner Tatbikat Okulu’nda salgın hastalıklar öğretim üyeliği görevine atanmıştır. 1938 yılında yarbay rütbesinde iken emekli olan Argun Tarım Bakanlığına geçmiş ve 1951 yılına kadar Veteriner İşleri Genel Müdürlüğünde uzman, danışman ve genel müdür yardımcısı olarak görev yapmıştır. Turgut Argun’un, Askeri Veteriner Akademisi Onur Üyeliği ve Fransa Veteriner Akademisi muhabir üyeliği gibi görevleri de vardır. Argun 1953-1959 yılları arasında Et ve Balık Kurumu’nda müşavir olarak görev yapmış, Eczacıbaşı İlaç Firmasında Türkiye’de ilk veteriner ilaç sanayini kurmuş, 1960-1967 yılları arasında da Başak Sigorta bünyesinde Türkiye’de ilk hayvan sigortası sistemini kurarak veteriner ve ziraat müşavirliği görevlerinde bulunmuştur. Ayrıca Türkiye’de ilk poliklinik açan ve kendi hesabına ilaç üreten kişidir. Turgut Argun 1982 yılında İstanbul’da vefat etmiştir.
Görüleceği üzere askeri bir veteriner hekim olan Turgut Argun, Askeri Veteriner Akademisi, Tarım Bakanlığı, Eczacıbaşı ilaç Sanayi, Et ve Balık Kurumu, Başak Sigorta gibi mesleğimizin değişik alanlarında başarılı hizmetler yapmıştır. Bu hizmetleri sırasında Türkiye’de ilk veteriner ilaç sanayini ve ilk hayvan sigorta sistemini kurmuş, kendi hesabına serbest olarak ilk veteriner ilacı üreten ve ilk poliklinik açan kişi ünvanını almıştır. Argun’un araştırmacı ve uygulamacı olarak çalıştığı konular arasında atlarda ruam teşhisi ve tedavisi, ineklerde veremle savaş, şap aşısı, hayvan sağlık zabıtası kanunu hazırlamak, iç ve dış parazitlerle özellikle de koyunlarda uyuzla mücadele bulunmaktadır.
Turgut Argun’un Kitapları:
Türkiye’de Sığır Vebasının Tarihi (1924)
Hayvanlarda salgın Hastalıklar (1939)
Hayvanlarda Yetiştirme Hastalıkları (1946)
Hayvanlarda Salgın ve Paraziter Hastalıklar (1951)
İstiklal Harbi ve Anadolu