Merinoslaştırma Projesi yeni kurulan genç Türkiye Cumhuriyetinin en
önemli kırsal kalkınma ve sanayileşme projelerinden biri idi. Marmara
Bölgesi’nin yerli ırkı olan kıvırcık koyunlarını Yurt dışından
getirilen Merinos ırkı koçlarla çevirme melezlemesi ve suni tohumlama
yöntemleri kullanılarak ıslah etmek suretiyle yünlü dokuma sanayiinin
ince yapağı gereksinimini yerli kaynaklardan sağlamayı amaçlayan bu
projenin neden başarılı olamadığını 1980-1982 yılları arasında
projenin uygulandığı köylerde yaptığım incelemelerimde şöylece
saptamıştım.
1. Yetiştiriciler Merinos-Kıvırcık tohumlamasından doğan F-1 melezi
erkek ve dişi kuzularınının tümünü azman oldukları(heterozis) ve bu
nedenle de iyi para ettikleri için ileriki melezleme evrelerini
beklemeden kasaba satmakta idiler. İnceleme yaptığım çoğu köyde
yıllardır Merinos suni tohumlaması yapıldığı söylenmesine karşın ne
yazık ki hiç bir Merinos koyununa rastlayamadım,
2. Yetiştirici yerli koyunları ile Merinos koyunlarını merada aynı
sürüde otlatmaktaydı. Merinos koyunları genotipleri gereği merada dar
bir alanda otlamayı sevmelerine karşın yerli koyunlar gezinerek
otlamakta idiler. Bu durum çobanların sürüyü yönetmelerini
zorlaştırmakta, bu nedenle de Merinos koyunları istenmemekteydi.
3. Tüm aydınlatma çabalarına karşın domuza benzediği için Merinos
koyunundan kurban olamayacağı safsatası Türkiye’de merinosçuluğu az da
olsa engellemiştir,
4. Yerli koyunların ağız yapıları gereği rahatlıkla yararlandığı düşük
kaliteli meralarda Merinos koyunları gereğince otlayamamış, ilave
yemlerle beslenme gereksinimi yetiştiriciyi ekonomik yönden
zorlamıştır,
5. Daha ucuz olduğu için Yurt dışından ithal edilen suni elyafın
dokuma sanayiinde kullanımı Merinos yapağısına olan talebi
azaltmıştır,
6. Yerli yapağı ile Merinos yapağısı arasındaki fiyat farkının fazla
olmaması yetiştiriciyi Merinos yetiştirmekten caydırmıştır,
7. Merinos yetiştiriciliğinde suni tohumlamadan yararlanma zorunluluğu
yetiştirici ve çoban tarafından külfet sayılarak caydırıcı olmuştur,
8. Merinos koyunlarının sıkı olan ve bu nedenle de sürekli nemli kalan
yapağıları arasında dış parazitlerin kolaylıkla yerleşme ve üreme
olanağı bulması engelleyici bir faktör olmuştur,
9. Kültür ırkı olan Merinos koyunları Ülkemizin koşullarına kolaylıkla
uyamamışlar özellikle hastalıklara karşı yeterli direnci
oluşturamamışlardır,
10.Başta sosyo-ekonomik yapı değişikliği ve mera yetersizliği olmak
üzere Türkiye’de koyunculuğun gerilemesine neden olan genel sorunlar
Merinoslaştırma projesini de olumsuz yönde etkilemiştir,
