HAYVANCILIKTA YENİ BİR MODEL ”ULUSAL ÜRÜN KOMİTELERİ”

(Performans Dergisi,Ocak 1999,Sayı:8)

Prof.Dr.Hazım Gökçen

Tarihi insanlık tarihi kadar eski olan hayvancılık, üstüne sektör mü yoksa alt sektör mü tartışmaları yapıladursun günümüzde gittikçe büyüyen bir üretim alanı haline gelmiştir. Ben olaya sektörel açıdan değil globalleşen Dünya’da oluşan güç dengeleri açısından bakmayı yeğleyenlerdenim. Çünkü, besindeğeri en yüksek gıda maddeleri arasında yer alan hayvansal ürünler nufusu hızla artan günümüz Dünya’sında geleceğin en stratejik maddeleri olarak sayılmaktadır.
Böylesine büyük önemine karşın, nedendir bilinmez kimi ön yargılı çevreler hasyvansal üretimi tarımın bir alt sektörüymüş gibi daraltmaya hatta küçültmeye çalışmaktadır. Oysa olaya üretim araçlarının yapısı ve nitelikleri açısından bakıldığında gıda maddeleri bağlamında biri hayvansal üretim diğeri de bitkisel üretim olmak üzere iki alandan söz edilebilir. Her ne kadar ısrarla tarımın alt sektörleri olarak gösterilmeye çalışılsa da bu iki üretim alanı biribirinden tümüyle farklı yapısal özellikler taşırlar. Bu farklılığı betimleyen bir tek örnek vermek gerekirse bitkisel üretim (seracılık hariç) tümüyle iklim ve doğa koşullarına bağımlı iken hayvansal üretim bunların hiç birinden olumsuz etkilenmez. Öte yandan hayvansal üretimde süreklilik söz konusu iken bitkisel üretim dönemseldir.
Hayvansal üretim ile bitkisel üretim arasındaki farklılığı bu şekilde belirledikten sonra yine kimi çevrelerce iddia edilen “hayvancılığın tek meslekli mi, yoksa multi disipliner mi olduğu “ ve “hayvancılık politikalarının kalıcı mı ,yoksa güncel mi olması gerektiği “gibi konulardaki görüşlerimi açıklamak istiyorum.
Hayvancılık doğası gereği multi-disipliner yani çok yönlü, çok meslekli bir uğraştır. Bunlar bir omurgayı oluşturan farklı omurlar gibi tümü bir araya geldiklerinde ancak işlevsellik kazanabilirler. Hayvancılığı ilgilendiren mesleki kesimleri saymamız gerekirse yetiştiriciler (üreticiler), meslek mensupları (veteriner hekimler,veteriner sağlık teknisyenleri,ziraatmühendisleri,ziraaatteknisyenleri,biyologlar,biyoteknologlar,genetikçiler,eczacılar,işletmeciler,pazarlamacılar,çevre ve endüstri mühendisleri),parakendeci kasaplar,toptancıkasaplar(celepler),besiciler,dericiler,sakatatçılar,yemsanayicileri,ithalatçılar,ihracaatçılar,ilaç-aşı üreticileri,alet-ekipman üreticileri,balıkçılar,tavukçular,mamacılar,sivil toplum örgütleri(Türk Veteriner Hekimleri Birliği ve bağlı odalar,Veteriner Hekimler Derneği,Bilim Dernekleri,Veteriner Sağlık Teknisyenleri Derneği,Ziraatçılar Derneği,Ziraat Mühendisleri Odası,Türekiye Ziraat Odaları Birliği,Set-Bir,Besd-Bir,Damızlık Yetiştiricileri Birliği,Holştayn Yetiştiricileri Birliği,çeşitli meslek odaları zikredilebilir.
Belki biraz yadırganacak ama bugün Türkiye’de sanıldığının aksine hayvancılık Tarım ve Köy İşleri Bakanlığının inhisarında değildir.Hayvancılığın kaderi Devlet Planlama Teşkilatı,Hazine Müsteşarlığı,Dış Ticaret Müsteşarlığı,Maliye Bakanlığı,Merkez Bankası,Özelleştirme İdaresi hatta ne gariptir ki Toplu Konut İdaresi gibi kuruluşların elindedir.Bir örnek vermek gerekirse Tarım ve Köy İşleri Bakanlığının geçenlerde hazırladığı ve kamu oyuna açıkladığı 42 trilyonluk hayvancılığı geliştirme projesi sırf Hazine Müsteşarlığı para vermediği için uygulanamadı.
Bu değerlendirmelerin ardından,yukarıda sözünü ettiğim hayvancılığın multi-disipliner yapısı ve değişen ekonomik koşullara uyumu ya da başka bir deyişle güncel politikaların saptanması konusunda oluşturduğum bir çözüm projemi sizlere sunmak istiyorum.Projemin başlığı “Ulusal Ürün Komiteleri”dir.Bu projenin özünü,hayvancılığın her türlü sorununun yukarıda saydığım mesleklerin, kamu kuruluşlarının ve sivil toplum örgütlerinin temsilcilerinden oluşan “Ulusal Ürün Komiteleri” tarafından irdelenmesi,tartışılması ve saptanan çözüm önerilerinin yerine getirilmek üzere koordinatör kuruluş olan Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’na bildirilmesi hususu oluşturur.Ulusal Ürün Komiteleri adı üstünde her hayvansal ürün için ayrı ayrı düzenlenmelidir.Sıralamak gerekirsa,”Kırmızı Et ve Ürünleri”,”Beyaz Et ve Yumurta”,”Süt ve Ürünleri”,”Balıkçılık ve Su Ürünleri”,”Deri ve Sakatat” gibi hayvansal ürünlerle ilgili komiteler sayılabilir.Koordinatöre kuruluş olan Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı bu komitelere ofis ve sekreterya hizmetlerinin yütütüleceği,toplantıların yapılacağı fiziki alanlar sağlar,bütçeden bu komitelerin masraflarını karşılamak üzere pay ayırır.Bu komiteler periyodik ya da gerekirsae olağanüstü toplanarak temel hayvansal ürünlerle ilgili kararlar alırlar,tavsiyelerde buluınurlar.Ayrıca her ürünle ilgili taban fiyat belirlemek, üretim maliyeti hesaplamak ,mevcut durumu belirleyen istatistiki envanterler çıkarmak, enformasyon teknolojileri kullanarak yurt dışı bilgi kaynaklarına ulaşmak, yurt içindeki üniversiteler ve kamu kuruluşları ile bilgi alış verişinde buluınmak, hayvancılık konusundsa üretilen tüm yurt içi ve yurt dışı yayınları derlemek komitelerin görevleri arasında sayılabilir.