Hayvan Islağ&ı Yasas&ı,sonunda T.B.M.M de başka hiçbir yasada görülmedik bir çoğunlukla kabul edilip yürürlüğe girdi.Eski 904 say&ıl&ı Islah&ı Hayvanat Kanunu Cumhuriyetin ilk y&ıllar&ında girişilen öz kaynaklara dayal&ı kalk&ınma modeli çerçevesinde düşük verimli yerli hayvan &ırklar&ın&ın &ıslah&ın&ı sağlamak amac&ıyla 1926 y&ıl&ında Büyük Atatürk’ün de imzas&ıyla ç&ıkar&ılm&ışt&ı ve yaklaş&ık 75 y&ıl 1995 de yap&ılan bir iki değişiklik d&ış&ında aynen yürürlükte kalm&ışt&ı.
Geçmişte Hayvan Islah&ı Yasas&ı üzerinde T.B.M.M Tar&ım Komisyonunda yap&ılan görüşmelere uzman olarak ben de kat&ılm&ış ve düşüncelerimi dile getirmek olanağ&ı bulmuştum.Komisyon çal&ışmalar&ı s&ıras&ında gözlemlediğim bir iki hususu burada aç&ıklamadan geçemeyeceğim.Komisyonun her toplant&ıs&ında nedense Ziraat Mühendisi uzmanlar Veteriner Hekim uzmanlardan say&ıca çoktu.ve mesleki duyarl&ıl&ığ&ı olan bir madde gündeme geldiğinde Ziraat Mühendisi vekillerin tümü parti ayr&ım&ı gözetmeksizin ayn&ı noktada hemencecik birleşiyordu.Bu nedenlede belli bir mesleğin iradesini taş&ıyordu.Ne var ki gözlemleyebildiğim kadar&ıyla bu yasan&ın son tahlilinde böyle bir durum söz konusu olmam&ışt&ır.
Hayvan Islah&ı Yasas&ı üzerinde meclis genel kurulunda yap&ılan görüşmelerin neredeyse tümünü Meclik TV den canl&ı olarak dikkatle izledim.Söz buraya gelmişken yasa ile ilgili bir iki yap&ıc&ı eleştirimi belirtmek isterim Bir defa yasay&ı içerik aç&ıs&ından aş&ır&ı teknik buldum.Yasa neredeyse bir bilimsel yay&ın gibi b&ırak&ın halk&ı milletvekillerinin çoğunun bile anlamad&ığ&ı teknik deyimlerle doluydu.Divan katipleri maddeleri okurken bu teknik deyimleri telaffuzda güçlük çektiler.Yasa tasar&ıs&ı üzerinde söz alan kimi milletvekilleri hayvan &ıslah&ı konusunda üniversite öğrencilerine ders verir gibi konuşurken kimileri de ders kitaplar&ından al&ınt&ı olduğu apaç&ık belli olan metinleri anlamadan hatta suni tohumlama tekniğinin ayr&ınt&ılar&ına bile inerek kürsüden okudular.
As&ıl üzerinde durmak istediğim konu yasa maddelerinin kimi abart&ıl&ı hususlar&ı içermesidir.Yasalar&ın bugünü değil ileriyi düşünerek haz&ırlanmas&ı ve çağdaş olmas&ı aranan bir özelliktir ama yasan&ın ad&ı olan hayvan &ıslah&ı ile s&ık&ı ilişkisi bulunmayan embriyo transferi ve klonlama gibi konular&ı içermesi de abart&ıya kaç&ıld&ığ&ın&ın somut bir kan&ıt&ıd&ır.Hayvan &ıslah&ı bilimsel tan&ım olarak hayvanlar&ın genotipik verim güçlerinin yükseltilmesi yani düşük verimli yerli &ırk hayvanlar&ın&ın üstün verimli kültür &ırk&ı hayvanlara dönüştürülmesi anlam&ı taş&ır.Oysa embriyo transferi ve onlamada yukar&ıda bilimsel tan&ım&ı yap&ılan &ıslahtan değil olsa olsa yeni bireylerin elde edilmesinden söz edilebilir.Diğer bir anlat&ımla her iki biyoteknik hayvan &ıslah&ı ile değil hayvan ithalat&ı ile eş anlaml&ıd&ır.Asl&ında Türkiye’nin hayvanc&ıl&ıktaki sorunu sadece ya da tek baş&ına &ıslahta değildir.Bilindiği gibi ülkemizde hayvanc&ıl&ığ&ın tümü de birbiriyle s&ık&ı s&ık&ıya ilişkili ve ivedilikle çözümlenmesi gereken çok say&ıda temel sorunu vard&ır.Bunlar&ın tümü birden çözümlenmeden siz bütün hayvanlar&ı &ıslah etseniz de bir işe yaramaz.Örneğin Türkiye’de bugünlerde dünyada da güncel olan şap hastal&ığ&ı başta olmak üzere y&ıllard&ır süregelen ve hayvanlarda verim kay&ıplar&ına yol açan çok say&ıda viral,bakteriyel ve paraziter hastal&ık vard&ır.Hele bu hastal&ıklar içerisinde bruselloz ve tüberküloz gibi ülkemizde çok yayg&ın iki hastal&ık vard&ır ki hayvanlarda düşüklere ve k&ıs&ırl&ığa neden olarak yavru verimini engellerler.Hayvanlar ne kadar da &ıslah edilirse edilsin onlardan nesillerini ve dolay&ıs&ıyla verimlerini sürdürecek yavrular elde edilemezse &ıslah için harcanan tüm paralar ve çabalar sadece &ıslah edilmeye çal&ış&ılan kuşakla s&ın&ırl&ı kal&ır ve boşa gider.Diğer çok önemli bir hususta hayvanlar&ın yeterli ve dengeli beslenmesidir.Hayvanlar&ın verimleri onlar&ın kal&ıtsal yap&ılar&ı ile çevre faktörlerinin ortaklaşa etkisi sonucu oluşur.Çevre faktörleri içerisinde en önemlisi de yeterli ve dengeli beslenmezlerse genotiplerinin gerektirdiği verimi veremezler.Türkiye’de büyük bir kaba yem aç&ığ&ın&ın bulunduğu ve hayvanlar&ın genelde samana dayal&ı olarak yetersiz beslendiği bir gerçektir.K&ısacas&ı hastal&ıklar ve beslenme sorunlar&ı çözümlenmeden &ırk &ıslah&ın&ın bir yarar&ı olmaz.Bu nedenlerle Türkiye’de hayvanc&ıl&ığ&ın yasal çerçevesi çizilirken sorunlar&ın tek tek ele al&ın&ıp yasalar ç&ıkarmak yerine hayvanc&ıl&ığ&ın birbirinden önemli temel sorunlar&ın&ın belli bir entegrasyon anlay&ış&ı içerisinde ele al&ın&ıp yasalar&ın ç&ıkar&ılmas&ı daha doğru olur kan&ıs&ınday&ım.
Son tahlilde yasa ile ilgili olarak söz edilmesi gereken husus embriyo transferi ve klonlama gibi &ıslah kavram&ıyla hiç ilgisi olmayan,b&ırakal&ım Türkiye’yi A.B.D ve İngiltere dahil dünyan&ın hayvanc&ıl&ığ&ı gelişmiş ülkelerinde bile yayg&ınlaşamam&ış teknolojiler yerine tüm Dünyada yayg&ın biçimde uygulanan ve hayvan &ıslah&ında tek yol olarak say&ılan suni tohumlaman&ın geliştirilmesinin olmazsa olmaz bir koşul olduğunun yasaca ve uygulamalarca kabul edilmesidir.
Türkiye’deki s&ığ&ır suni tohumlamas&ı çal&ışmalar&ı 1980 öncesine nazaran gerek yayg&ınl&ık gerekse etkinlik aç&ıs&ından önemli ilerlemeler kaydetmişse de hayvanc&ıl&ığ&ı gelişmiş ülkelere bak&ıld&ığ&ında bir hayli geride kald&ığ&ım&ız anlaş&ıl&ır.Türkiye’de kamu ve özel sektör taraf&ından 1999 y&ıl&ında toplam 930 bin inek tohumlanm&ışt&ır.Ayn&ı y&ıl Türkiye’de yaklaş&ık 11 milyon s&ığ&ır bulunduğu varsay&ıld&ığ&ında sadece % 8,5 unun suni olarak tohumland&ığ&ı ortaya ç&ıkar.Bu oran % 50 nin üzerine ç&ıkar&ılmad&ıkça Türkiye’de hayvan &ıslah&ından söz edilemez.Bu konudaki çözüm önerilerimi Performans&ın önceki say&ılar&ında yazd&ığ&ım için burada yinelemiyeceğim.Sadece değineceğim husus başar&ıl&ı bir suni tohumlama uygulamas&ın&ın temel koşulunun hayvanlarda soy kütüğü kay&ıtlar&ın&ın etkili bir biçimde tutulmas&ı olduğudur.Soy kütüğü kay&ıtlar&ın&ın etkili bir biçimde tutulmas&ı olduğudur.Soy kütüğü kay&ıtlar&ın&ın etkili bir biçimde tutulmas&ı olduğudur.Soy kütüğü sorunun çözümlenmeden başar&ıl&ı bir hayvan &ıslah&ından da söz edilemez.Bu konunun yeni ç&ıkan Hayvan Islah&ı yasas&ında ayr&ınt&ıl&ı olarak ele al&ınmas&ı sevindirici bir husustur.
Yeni Hayvan Islah&ı Yasas&ın&ın kimi eksiklikleri ve fazlal&ıklar&ı bulunsa da ülkemiz hayvanc&ıl&ığ&ına yararl&ı olmas&ı en büyük dileğimdir.
