Düvelerin cinsel olgunluğa erişmesi yaştan çok vücut
ağırlığı ile ilgilidir. Düveler ortalama 250-295 kilogram canlı
ağırlığa ulaştıklarında cinsel olgunluğa erişirler ve kızgınlık
göstermeye başlarlar. Boğanın sürü içinde olduğu köy düvelerinden
kızgınlığa gelmiş fakat henüz sıfat ya da gebe kalma çağına ulaşmamış
olanlar doğal çiftleşme yolu ile gebe kalacakları için istenmeyen
sonuçlar ortaya çıkar. Üreme organları henüz yeterince gelişmemiş olan
bu erken gebe düvelerde döl tutmama, döl tutanlarda ise yavrunun
gelişmemesi, atılması hatta güç doğum gibi sorunlar görülebilir. O
nedenle sıfat ya da gebe kalma çağına erişmemiş düveler kızgınlık
gösterseler dahi asla tohumlanmamalı ya da çiftleştirilmemelidir.
Düvelerde sıfat ya da gebe kalma çağı konusunda
değişik görüşler ve tanımlamalar mevcuttur. En başta dikkat edilmesi
gereken husus düvenin iki yaşından yani 24 aylıktan önce önce doğum
yapmamasıdır. Bunun içinde düvenin 15 aylıkken tohumlanması ya da
çiftleştirilmesi arzu edilir. Aşırı besleme ile bu süre 13 aylığa
kadar indirilebilirse de kanımca buna gerek yoktur. Düvelerin
tohumlanması ya da gebe bırakılması çağı olarak diğer bir ölçüt de
vücut ağırlıdır. Düvelerde bu konudaki uygun ağırlığın 370-400
kilogram arasında olması arzu edilmekle birlikte asıl ölçü olan ergin
ağırlıklarının %45-50’ sine ulaşmış olmaları daha doğrudur. Ayrıca 127
santimetrelik sağrı yüksekliği ve 122 santimetrelik cidago yüksekliği
de gebe bırakmada ölçü olarak kabul edilmektedir. Bunun için de
düvelerin üç ayda bir tartılmaları, cidago ve sağrı yüksekliklerinin
ölçülmeleri gereklidir. Düvelerde kızgınlık ineklere göre daha az
sürer ve belirtileri daha hafiftir. Düvelerin, ilk kez doğum
yapacakları için güç doğum olayı ile karşılaşma olasılıkları daha
yüksektir. Bu nedenle tohumlanacak düvelerde güç doğum ihtimali düşük
boğaların spermaları kullanılmalıdır. Yine de oluşabilecek güç
doğumlarda hayvan sahiplerinin ya da bakıcıları doğuma erkenden
müdehale etmemeleri gerekir. Aksi taktirde doğum esnasında buzağının
ölmesi ve doğumdan sonra oluşacak rahim iltihabı nedeniyle döl tutmama
sorunu ortaya çıkabilir. O yüzden düve doğumlarına özel bir önem
vermek ve en ufak bir aksaklıkta veteriner hekimine başvurmak gerekir.
Düveleri başarılı bir şekilde gebe bırakabilmek için
kızgınlıklarını iyi takip etmek ve tohumlama zamanını iyi tayin etmek
gerekir. Düvelerde kızgınlık belirtileri inekler kadar belirgin
değildir. Düvelerdeki en önemli kızgınlık belirtisi başka düveler ya
da inekler üzerine atladığında kaçmaması yani atlamaya izin
vermesidir. Bu davranışı gösteren bir düve mutlaka kızgın demektir ve
hiç vakit kaybetmeden bir veteriner hekimine müracaat etmek gerekir.
Düvelerde kızgınlık süresi de kısa olduğundan tohumlama en geç 3-4
saat içinde yapılmalıdır.