Et konusu,her ne hikmetse y&ıllard&ır belirli zaman dilimlerinde hormonlu,deli danal&ı,kaçak gibi isimler verilerek Türk kamuoyunun gündemine sokulur.
Her defas&ında da gazeteler,TV’ler reyting sağlama ad&ına konuyu biraz da abartarak ele al&ır,bilim adamlar&ı,politikac&ılar,bürokratlar,sivil toplum örgüt temsilcileri,f&ırsat bu f&ırsatt&ır deyip gazetelerde,TV’lerde boy gösterip çokluk bilgileriyle çelişen demeçler verir,ahkam keserler.Üniversiteler,sivil toplum örgütleri faaliyette bulunmak ad&ına aç&ık oturumlar düzenleyip arkas&ından da bol sosisli,salaml&ı,kokteyller düzenlerler.Kaç kilo et yenirse ne kadar hormon al&ın&ır,hormonlu eti yiyen erkekler cinsiyet değiştirir mi ,yoksa bilinmeyen bir protein mi,hastal&ıkl&ı et Türkiye’ye geldi mi,hastal&ık insanlara bulaş&ır m&ı,kaçak etler hastal&ıkl&ı m&ı,Türkiye’ye nereden girdi gibi daha nice sorular sorulur,doğru yanl&ış yan&ıtlar&ı verilir.Deyim yerindeyse bir kaş&ık suda f&ırt&ınalar kopar&ıl&ır.Ama sonunda her zaman ayn&ı ak&ıbet başa gelir,besiciler,kasaplar,celebler zarar eder,ithalat durur,zaten bozuk olan ekonomi iyice kötüleşir.Al&ım gücü düşük büyük çoğunluk her zaman olduğu gibi eli kasap vitrininde seyretmeye devam eder ama bonfileler,biftekler zenginlerin sofras&ından piknikçilerin mangal&ından hiç eksik olmaz.Bir anda ayn&ı tamam ayn&ı tas misali her şey eski haline döner,söylenenler unutulur,hükümetler önemli ve ivedi işlerinden f&ırsat bulup et konusunda ufak bir önlem bile almazlar,hayat devam eder gider.
Bu sefer de böyle oldu.buffalo operasyonuyla gündeme taş&ınan kaçak etle benzer ak&ıbete uğrad&ı.Avrupa Birliği,AF gibi konular gündeme gelince,kaçak et kaybolup gitti.Eğer tüketeceğiniz kadar et üretemezseniz,s&ın&ırlar&ım&ızdan rüşvetle kaçak hayvan be et girerse,canl&ı hayvan ve et d&ışar&ıda içerdekinden daha ucuzsa,devletin hayvanc&ıl&ıkla ilgili ulusal bir politikas&ı yoksa et konusu daha uzun y&ıllar Türkiye’nin gündemine gelip gider.
Asl&ında deli danal&ı,hormonlu,kaçak etler buz dağ&ın&ın suyun üzerinde görünen ufac&ık bir bölümü.Oysa buz dağ&ın&ın suyun alt&ındaki as&ıl görünmeyen bölümünde halk sağl&ığ&ın&ı tehdit eden ne tehlikeli hastal&ıklar var.Bunlaradan sadece ikisine değinerek halk sağl&ığ&ı konusundaki umursamazl&ığ&ın ülkemizde ne boyutlara eriştiğini,kopar&ılacaksa as&ıl f&ırt&ınan&ın bu iki hastal&ıkla ilgili olarak kopar&ılmas&ı gerektiğini aç&ıklamaya çal&ışacağ&ım.
Üzerinde duracağ&ım hayvan hastal&ıklar&ından birisi tüberküloz (verem) diğeri de bruselloz ( malta hummas&ı) dur.
Tüberküloz,s&ığ&ırlardan insanlara et ve sütle bulaşan son derece tehlikeli bir hastal&ıkt&ır.Geçmişte Bursa’daki dam&ızl&ık hayvanlar üzerinde yapt&ığ&ım&ız bir araşt&ırmada ineklerin yaklaş&ık % 30 ‘unun tüberkülozlu olduğunu saptam&ışt&ık.Tüberküloz Kanununa göre ihbar&ı mecburi ve tazminatl&ı bir hastal&ıkt&ır.Bunun anlam&ı tüberkülozlu hayvan saptand&ığ&ında ilgili makamlara haber vermek zorunlu olup hasta hayvan gözlem alt&ında derhat itlaf edilir.Yani mecburi kesime tabii tutulur ve sahibine devletçe değerinin belli bir oran&ı kadar tazminat ödenir.Oysa,günümüzdeki uygulama tümüyle tersinedir.Tüberkilin ad&ı verilen son derece duyarl&ı bir test sonucu tüberkülozlu olarak saptanan inekler s&ırf bakanl&ık bütçesinde yeterli tazminat ödeneği bulunamad&ığ&ından dolay&ı ile yasaya da ayk&ır&ı biçimde itlaf edikmektedirler.Hasta inekler,süt vermeyi sürdürmekte,mikrop sütle d&ışar&ı at&ıld&ığ&ından bu sütleri bilmeyerek tüketen insanlar tüberküloza yakalanmaya ada hale gelmektedir.
Nitekin,insanlarda tüberkülozun göreceli olarak artt&ığ&ına ilişkin bir bölümü de medyaya yans&ıyan bilimsel araşt&ırma bulgular&ı son y&ıllarda t&ıp dergilerinde gittikçe daha s&ık yer almaya başlam&ışt&ır.
Tüberkülozlu bir insan&ın aylar süren işgücü kayb&ı ve tedavisi için harcanan çoğu ithal ilaçlar&ın maddi değeri hesapland&ığ&ında devlete mal oluşunun ne denli büyük meblağlara ulaşt&ığ&ı kolayca anlaş&ıl&ır.Oysa harcanan bu paran&ın dahi tazminat karş&ıl&ığ&ı olarak bakanl&ık bütçesine konsa ham tüberküloz önce hayvanlardan sonra da insanlardan eradike edilebilecek,hem de halk sağl&ığ&ı korunmuş olacakt&ır.
Bruselloz da tüberküloz gibi hayvanlardan insanlara geçen ve gebe kad&ınlarda çocuk düşürmeye,erkeklerde de k&ıs&ırl&ığa neden olan çok bulaş&ıc&ı bir hastal&ıkt&ır.Bu hastal&ıkta da insanlara brusellozlu ineklerin sütleriyle ya da sütlerinden üretilen peynirle geçer.
Tüberkülozda olduğu gibi brusellozda da hasta hayvan&ın tazminat karş&ıl&ığ&ı itlaf&ı gerekir.Hastal&ığa yakalanm&ış insanlar&ın tedavisi tüberkülozda olduğu gibi hem uzun sürer hem de pahal&ı çok say&ıda ilaç kullan&ım&ın&ı gerektirir.
Oysa yine ödenek yetersizliğinden brusellozlu hayvanlar&ın itlaf&ı da mümkün olmamakla,dolay&ıs&ıyla hayatta kalan hasta ineklerin sütleriyle ve peynirleriyle bulaşma süreğen olarak söz konusu olmaktadir.
Prof. Dr. Haz&ım Gökçen