İstemi Yabgu, 6. yüzyılda yaşamış, Göktürk Kağanlığı’nın kuruluşunda ve yükselişinde büyük rol oynamış önemli bir Türk devlet adamıdır. Kökeni Göktürk devletinin kurucu hanedanı olan Aşina soyuna dayanır. İstemi Yabgu, Göktürklerin ünlü hükümdarı Bumin Kağan’ın kardeşidir. Bumin Kağan, 552 yılında Göktürk Devleti’ni kurduğunda, batı topraklarının yönetimini kardeşi İstemi’ye bıraktı. Bu nedenle İstemi, “Yabgu” unvanını alarak devletin batı kanadının yöneticisi oldu. “Yabgu” unvanı, hükümdardan sonra gelen en yüksek makamı temsil ederdi. İstemi Yabgu, hem askerî hem diplomatik başarılarıyla Türk tarihinde önemli bir yer edinmiştir.

Göktürkler döneminde devlet iki kanada ayrılmıştı. Doğu ve Batı Göktürkleri diye iki kanada ayrılmıştı. Doğu kısmını Bumin Kağan ve soyundan gelen kağanlar yönetirken, batı kısmını İstemi Yabgu idare ediyordu. Batı topraklarının yönetimi Orta Asya’nın zengin ticaret yolları üzerinde yer aldığı için stratejik bir öneme sahipti. İstemi Yabgu bu bölgeyi, hem siyasî hem ekonomik açıdan güçlendirdi. En büyük hedeflerinden biri İpek Yolu üzerindeki kontrolü sağlamaktı. Bu amaçla, bölgedeki güçlü devletlerle diplomatik ilişkiler kurdu. İstemi Yabgu’nun en dikkat çekici başarılarından biri Sasani İmparatorluğu ve Bizans ile yürüttüğü siyasetti O dönemde Orta Asya’daki ticaret yolları Sasaniler tarafından sıkı bir şekilde kontrol ediliyordu. Göktürkler, Çin’den Bizans’a kadar uzanan ipek ticaretinde pay sahibi olmak istiyorlardı. Ancak Sasaniler buna izin vermeyince İstemi Yabgu 558 yılında Bizans İmparatoru I. Justinianus ile diplomatik temas kurdu. Bu sayede Türkler ilk kez Batı dünyasıyla doğrudan ilişki kurmuş oldular. Bu ittifak sonucunda Göktürkler ve Bizans, ortak düşman olan Sasanilere karşı iş birliği yaptılar.

İstemi Yabgu, sadece bir asker değil, aynı zamanda ileri görüşlü bir devlet adamıydı. Orta Asya’da güçlü bir siyasî denge kurmayı başardı. Batı Göktürk topraklarını güçlü bir ekonomik merkez hâline getirdi. Ayrıca, Göktürklerin Avarlar üzerindeki hâkimiyetini sağlamlaştırdı. Bu sayede, Orta Asya’daki Türk boylarının birliğini korudu. İstemi Yabgu’nun döneminde Göktürk Devleti Çin’den Hazar Denizi’ne kadar geniş bir coğrafyaya hükmetti. Bu, Türk tarihinin en geniş sınırlarından biriydi.

İstemi Yabgu’nun ölüm tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Ancak 575 yılı civarında öldüğü tahmin edilmektedir. Yerine oğlu Tardu geçmiştir. Tardu, babasının bıraktığı güçlü mirası sürdürerek bir süre daha Batı Göktürklerin başında kaldı. İstemi Yabgu’nun ardından Göktürk Devleti, bir süre sonra Doğu ve Batı olarak ikiye ayrıldı.

Sonuç olarak İstemi Yabgu, Türk tarihinde diplomasi, ticaret ve askerî güç arasında denge kuran ilk liderlerden biridir. Onun stratejik düşünme yeteneği, Göktürklerin sadece bir bozkır gücü değil, aynı zamanda küresel bir aktör haline gelmesini sağladı. İstemi Yabgu’nun kurduğu Batı Göktürk kanadı sonraki yüzyıllarda birçok Türk devletine örnek olmuştur. Bugün tarihçiler, onu “Türk dünyasının ilk büyük diplomatı” olarak anmaktadır. Onun döneminde Göktürkler, Asya ile Avrupa arasındaki ilişkilerin merkezinde yer almıştır.