İlteriş Kutlug Kağan İkinci Göktürk Kağanlığı’nın kurucusudur. Asıl adı Kutlug olup “İlteriş” unvanı ona sonradan verilmiştir. “İlteriş” sözcüğü “devleti toparlayan, birleştiren” anlamına gelir. Bu sözcükten Tonyukuk Kitabelerinde sık sık bahsedilmektedir. Yazıtlarda “Tanrı Türk halkını yok olmasın diye İlteriş Kağan’ı gönderdi” sözü yer alır. Kutlug Kağan, devleti Tanrı’nın desteğiyle yeniden kurduğuna inanırdı.

630 yılında Göktürk Devleti Çinliler tarafından yıkılmıştı. Türk boyları bu yıkılışın ardından Çin egemenliği altına girmişti. Kutlug genç yaşta Çin’de tutsak durumdaki Türkleri örgütlemeye başladı. 681 yılında isyan başlatarak bağımsızlık mücadelesine girişti. Bu isyan başarıya ulaştı ve 682 yılında kutsal Ötüken bölgesinde İkinci Göktürk Kağanlığını kurdu. Halkları Türk Budun adı altında yeniden birleştirdi. Böylece “Türk” adını yeniden devletin resmi kimliği haline getirdi.  Onun en yakın yardımcısı bilge vezir Tonyukuk idi. Tonyukuk, hem siyasi hem askeri alanda Kutlug’un akıl hocasıydı. Devletin temelini sağlam atmak için “Töre”yi yeniden düzenlediler. Çine karşı seferler düzenleyerek Birinci Göktürk Devletinin yıkılmasından sonra Çin egemenliğine giren Türk boylarını bağımsız hale getirdiler ve kendi egemenlikleri altına aldılar. Bu yüzden Kutlug, Türk tarihinde “devleti yeniden kuran lider” olarak anılır. Kutluk Kağanın diğer bir yardımcısı da ordunun başkumandanı olan kardeşi Kapgan idi. Birlikte düzenli bir ordu kurarak onluk sistem adı verilen askeri düzeni uygulamaya koydular. Devlet yönetiminde hem adalet hem de disiplin ön plandaydı. Halkın refahı ve düzeni öncelikli hedef olmuştur. Kutluk Kağan Çin ile diplomatik ilişkiler yürütmüş, ama bağımsızlıktan asla taviz vermemiştir. Onun yönetim anlayışı, adalet, akıl ve cesaret temellerine dayanıyordu. Ancak uzun süren savaşlar sağlığı bozuldu. Kutlug Kağan 692 yılında hayatını kaybetti. Yerine kardeşi Kapgan Kağan geçti. Kutlug’un ölümünden sonra bile onun kurduğu düzen varlığını sürdürdü. Oğlu Bilge Kağan daha sonra Türk tarihinin en bilge hükümdarlarından biri oldu. Bilge Kağan ve Kül Tigin kardeşler babalarının bıraktığı mirası büyüttüler.

Son söz olarak söyleyebiliriz ki Kutlug Kağan Türk milletinin esaretten özgürlüğe yükselişinin mimarıdır.