Prof. Dr. Haz&ım GÖKÇEN
Değerli Okurlar;
Bu yaz&ım her zamankinden farkl&ı olarak Amerika’ya yapt&ığ&ım bir seyehatin izlenimlerini içerecek.Sizlere Amerikan Tar&ım Bakanl&ığ&ın&ın Cockran Fellowship Program&ı adl&ı bir projesi çerçevesinde 3-14 Ekim 2000 tarihlerinde kat&ıld&ığ&ım Dairy Herd Menengment Kursu s&ıras&ında izleme olanağ&ı bulduğum DAİRY EXPO 2000 fuar&ından söz etmek istiyorum.
Dünyan&ın en büyük sütçü s&ığ&ır yetiştiriciği fuar&ı olan Dairy Expo 2000 her y&ıl Ekim ay&ı baş&ında A.B.D’nin Wisconsin eyaletinin Madison şehrinde kuruluyor.Fuar Madison yak&ındalar&ında Exhibition Center ad&ı verilen ikisi büyük biri küçük üç binada ve etraf&ındaki aç&ık alanlarda boyutu büyük olan çeşitli makinelar ve aletler segileniyor.Ayr&ıca yar&ışmaya kat&ılanb ineklerin bar&ınd&ır&ıld&ığ&ı çad&ır ah&ırlar ile hayvan sat&ış&ın&ın yap&ıld&ığ&ı mezat çad&ırlar&ı da bu alanda yer al&ıyor.as&ıl büyük olan binada hem yaklaş&ık 50 bin izleyici alan bir yat&ışma sahas&ı hemde firmalar&ın ürünlerini segiledikleri standlar yer al&ıyor.
Bu y&ıl fuarda 70’in üzerinde ülkenin temsilcilerinin ziyaretçi olarak kat&ıld&ığ&ı ilgililerce ifade edildi
Fuar&ın en seyirlik bölümü çeşitli &ırklarda ( Holstein,Brownswiss,Jersey,Guernsey vb. ) ve çeşitli kategorilerde ( dana,düve,inek.. ) yap&ılan s&ığ&ır yar&ışmalar&ıyd&ı.Sabahtan akşama kadar bu yar&ışmalar&ı onbinlerce kişinin izlediğini gözlemledim.En çok hayret ettiğim husus ise yar&ışmalarda dereceye girenleri bir jürinin değilde tek bir kişinin seçmesiydi.
Fuarda süt s&ığ&ır&ı yetiştiriciliği ile ilgili tüm firmalar temsil edildi.Özellikle de genetik firmalar&ı,aş&ı-ilaç firmalar&ı,yem katk&ı maddeleri üreten firmalarla,sağ&ım makinesi üreten firmalar baş&ı çekiyordu.
Ayr&ıca çeşitli birliklerin ve kooperaiflerin standlar&ında da çal&ışmalar&ı sergilenmekteydi.Dairy Expo 2000 fuar&ı kan&ımca süt s&ığ&ır&ı yetiştiriliği alan&ında faaliyet gösteren tüm kesimlerin birbirleriyle her türlü ilişkiyi kurmalar&ı bak&ım&ından eşi bulunmaz bir f&ırsat oluşturmaktad&ır.
Birazda Dairyland-Süt ülkesi olarak da nitelendirilen Wiscansin’den orada yap&ılan süt s&ığ&ır&ı yetiştiriciliğinden söz etmek istiyorum.Wiscansin coğrafi olarak dümdüz bir eyalet ve üzerinde ne bir fabrika ne de bir sanayi tesisi görebiliyorsunuz.her taraf ya orman ya da m&ıs&ır,soya fasulyesi,yonca tarlalar&ı ile meralardan oluşuyor.Bunlar&ın ortas&ında ise binlerce s&ığ&ırc&ıl&ık işletmesi yer al&ıyor.İşletmelerin kurulş tarihleri çok eskiye dayand&ığ&ı için çoğunda klasik kapal&ı ağ&ırlar bulunuyor fakat hemen tümünde serbest bağlamas&ız sistem yetiştiricilik yap&ıl&ıyor.
İşletmlerin bir diğer ortak özelliğide çoğunluğunda yüksek yem silolar&ın&ın bulunmas&ı.İşletmelerde kaba yem olarak m&ıs&ır ve yonca silaj&ı ile mera otu kullan&ıl&ıyot.Kesif yemler ise katk&ı maddesi ilaveli m&ıs&ır,soya ve daneli bitkilerin kar&ış&ım&ından oluşuyor.Her işletmede neredeyse bir tepecik büyüklüğünde ,yerin üstünde naylondan örtüler örtülerek haz&ırlam&ış silaj y&ığ&ınlar&ına rastlad&ık.
Küçük işletmeler genellikle 100-300 baş s&ığ&ırdan oluşuyor.Yeni işletmeler ise 2000-3000 başl&ık aç&ık ve serbest sistem yetiştiricilik yap&ılan işletmeler kurmuş.Kaba yemi kendileri üretip sütü de kooperafleşme sayesinde pahal&ıya satan üreticiler yapt&ıklar&ı işten önemli karlar sağl&ıyorlar.Wisconsin de üretilen sütün % 80 i say&ılar&ı 300’ü bulan peynirlerin yap&ım&ında kullan&ıl&ıyor.
Program esnas&ında ayr&ıca Wisconsin’de Milk Marketing Board ABS ( American Breeders Service ) labaratuarlar&ın&ı,çeşitli kooperatif merkezlerini,özel yem ve g&ıda analiz labaratuarlar&ın&ı gezdik ve bilgiler ald&ık.
