Giderek artan dünya nüfusunu gereğince besleyebilmenin bir yolu da,hayvansal üretimi artt&ırmakt&ır.Bu amaçla gelişmiş baz&ı ülkelerde bir yandan biyoteknolojik uygulamalar yoğunluk kazan&ırken,bir yandan da çoğu yasal olmayan yöntemlerin s&ıkça kullan&ıld&ığ&ına tan&ık olmaktay&ız.Bunlardan sonuncusu,günümüzde Federal Almanya’da ortaya ç&ıkar&ılan “hormonlu et” skandal&ıd&ır.

Hormonlar, vücuttaki özel bezler taraf&ından salg&ılanan ve organizman&ın yaşamsal öneme sahip tüm işlevlerini yöneten doğal kimyasal maddelerdir.Böylesine önemli işlevleri bulunan hormonlar&ın,bir de doğal&ın&ın kimyasal yap&ıs&ına tamamen uygun olarak üretilmiş sentetik türevleri vard&ır.Doğal hormonlar ne denli vücuda özgü ve yararl&ı maddeler ise,sentetik hormonlar da o denli vücuda yabanc&ı ve zararl&ı maddelerdir.Bu neden,sentetik hormonlar&ın belli baz&ı veteriner hekimlik alanlar&ı d&ış&ında,o da veteriner hekimlik alanlar&ı d&ış&ında, o da veteriner hekim kontrolü olmaks&ız&ın hayvanlarda kullan&ılmas&ı tavsiye edilmez.Sentetik hormonlar veteriner hekimlikte teşhis,tedavi ve koruyucu amaçlarla kullan&ıl&ırlar.Bir de hormonlar&ın sayd&ığ&ım&ız bu amaçlar d&ış&ında hayvanlarda yetiştirme yönlü kullan&ılmalar&ı söz konusu olabilir. Bu konuda baz&ı sentetik hormonlar&ın metabolizma faaliyetini artt&ır&ıc&ı (anabolizan) etkisinden yararlan&ılmaktad&ır. Sentetik hormonlar&ın yetiştirme yönlü kullan&ım amaçlar&ı aras&ında et verimini artt&ırma, transport s&ıras&ındaki canl&ı ağ&ırl&ık kayb&ın&ı önleme, ah&ırdaki bak&ım ve yönetimlerini kolaylaşt&ırma gibi hususlar&ı sayabiliriz.Bu amaçlarla en yayg&ın olarak kullan&ılan sentetik hormon bir östrojen preperat&ı olan Dietilstilbestrol’dür.

Hayvan vücuduna yeme kat&ılarak ağ&ır yoluyla ya da deri alt&ına yerleştirilen peletler vas&ıtas&ıyla sokulan sentetik hormonlar&ın bir k&ısm&ı idrar ve d&ışk&ı ile at&ıl&ırken, bir k&ısm&ı da ette,yağda,karaciğerde,böbrekte birikerek hormon kal&ınt&ıs&ı denilen olguya neden olurlar.Hayvan vücudunun bu bölümlerini ya da bu bölümlerden haz&ırlanm&ış g&ıda maddelerini yiyen insanlara da geçen sentetik hormonlar&ın başta k&ıs&ırl&ık ve kanser olmak üzere çok çeşitli hastal&ıklara yol açt&ıklar&ı konunun uzman&ı t&ıp otoritelerince de bildirilmektedir.Bu nedenlerle yetiştirme amaçl&ı sentetik hormon kullan&ım&ı tüm AT ülkeleri ile Türkiye’de yasaklanm&ışt&ır.

Türkiye’de şu günlerde güncel olan ve tart&ış&ılmas&ı gereken husus, hormon kal&ınt&ıs&ın&ın ithal etlerle et ürünlerinde nas&ıl saptanacağ&ı ve ülkemizde kullan&ılmas&ın&ın nas&ıl denetleneceğidir.

Sentetik hormonlar&ın canl&ı hayvanda sütle, d&ışk&ıda, idrarda; kesilmiş hayvanda ise ette,yağda ,karaciğerde,böbrekte saptanmas&ı konusunda bugün elimizde,tümü de Türkiye’de uygulanabilen çok duyarl&ı analiz yöntemleri bulunmaktad&ır.Radioimmunoassay ,enzimassay,kromatografi gibi yöntemlerle başta östrojen olmak üzere tüm sentetik hormonlar çok düşük düzeyde bile olsalar kolayl&ıkla saptanabilmektedirler.Bu yöntemlerle çal&ışan laboratuarlar Türkiye’deki belli başl&ı veteriner fakülteleri ile Tar&ım Orman ve Köy işleri Bakanl&ığ&ı ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’na bağl&ı araşt&ırma enstitülerinde uzunca bir süreden beri bulunmaktad&ır.

Veteriner hekimlik alanlar&ı d&ış&ındaki amaçlarla yasad&ış&ı olarak kullan&ılan sentetik hormonlar&ın denetlenmesi konusunda al&ınabilecek ivedi önlemleri başl&ıca şu başl&ıklar alt&ında toplayabiliriz:

· İthal etler ve et ürünleri,geldikleri ülkeden al&ınm&ış sağlam raporu bulunsa dahi,s&ın&ır kap&ılar&ından girmeden al&ınacak numunelerin sayd&ığ&ım&ız fakülteler ve araşt&ırma enstitülerinde muayeneleri yap&ıld&ıktan ve sentetik hormon içermedikleri saptand&ıktan sonra yurda sokulmal&ıd&ır.Sonucu almada çabukluk sağlama bak&ım&ından bu laboratuarlar s&ın&ır kap&ılar&ına yak&ın illerde kolayl&ıkla kurulabilir.

· Canl&ı olarak ithal edilen besi danalar&ı ile Türkiye’de hormon kullan&ıld&ığ&ından kuşku duyulan hayvanlardan tesadüfi örnekleme ile al&ınacak idrar ve d&ışk&ı numunelerinde de ayn&ı işlemler uygulanabilir.

· Yasak olmas&ına rağmen sentetik hormonlar&ın Türkiye’de de kullan&ılmas&ın&ın önüne geçilmesi amac&ıyla hayvanlara özgü tüm sentetik hormon preparatlar&ın&ın insanlarda analeptik ilaçlarda olduğu gibi yeşil veteriner hekim reçetesine bağlanarak sat&ılmas&ı büyük bir zorunluluktur.

Halk sağl&ığ&ı aç&ıs&ından büyük bir önemi bulunan hayvan ve hayvansal ürünlerdeki hormon kal&ınt&ıs&ı sorunu ile baş edebilecek yeterli laboratuar olanağ&ı ve teknik eleman ülkemizde vard&ır ve gerekli önlemler vakit yitirilmeden al&ınd&ığ&ı takdirde de korkulacak bir durum mevcut değildir.