HAYVANCILIKTA ÇAÐDAŞ BİR İŞLETMECİLİK MODELİ “KOHİ” LER

( Performans Dergisi,Şubat 1999,Sayı:9)

Elde güvenilir istatistiki veriler bulunmasa da Türkiye’deki toplam tarımsal işletmelerin yaklaşık %3.6 sı nın sadece hayvancılıkla uğraştığı bilinmektedir.Hayvancılığı gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında çok düşük sayılabilecek bu oranın dışında kalan karma işletmelerde bitkisel üretimle hayvansal üretim birlikte yapılmaktadır.Bu işletmelerde hayvancılık çokluk ailenin günlük gıda gereksinimini karşılamak,bitkisel üretim artışlarını hayvancılıkta değerlendirmek ve doğası gereği iklim koşullarına bağımlı olan bitkisel üretimin uğrayacağı olası zararları her an nakite çevrilme kolaylığı bulunan hayvancılıkla desteklemek gibi nedenlere dayalı olarak gerçekleştirilmektedir.
Ülkemizdeki yetiştiricilerin büyük çoğunluğunun yüzyıllardır babadan kalma yöntemlerle sürdüregeldikleri hayvancılık ekstansif diye de anılan küçük aile hayvancılığı biçimindedir.Küçük aile hayvancılığı çokluk meraya ve yemek artıklarına bağımlı,modern işletmecilik temeline dayanmayan,5-10 baş sığır ya da 10-30 baş koyundan oluşan,genellikle kapalı aile ekonomisinin gıda ve nakit gereksinimini karşılamaya dönük bir uğraş alanıdır.Bu ilkel yapı her ne kadar belli bunalımlı dönemlerde Türkiye hayvancılığını uğrayacağı olası zararlardan korumuşsa da,her türlü hizmetin o arada da veteriner hekimlik hizmetlerinin etkin biçimde ulaşmasını da ne yazık ki engellemiştir.Oysa ki,günümüzün modern işletmecilik anlayışı,hayvancılıkta da girdi-çıktı ve yıllık bilanço esasına dayalı,yeni biyoteknikleri etkince kullanabilen,hayvan sayıları optimum düzeyde bulunan ve entegrasyona meyilli bir anlayıştır.Böylesi bir yapı hem daha ekonomik olmakta,hen de hizmetlerin işletmeye Daha etkin ve yaygın biçimde ulaşmasını kolaylaştırmaktadır.
Tüm bu açıklamaların ardından,Türkiye’de hayvancılığın temel sorunlarının en başında yer aldığını sandığım ”Hayvancılıkta Çağdaş İşletmecilik Anlayışının Yaygınlaştırılması” olgusu üstüne,gelişmiş ülkelerden de esinlenerek geliştirdiğim bir çözüm projemi sizlerin bilgisine sunmak istiyorum.
Projemin adı “KOHİ” yani “Küçük-Orta Boy Aile Hayvancılık İşletmeleri” dir.Bu modelin esasını hayvancılık birlikleri ve özel ihtisas işletmeleri oluşturur.
KOHİ’ler yerel bir hayvancılık birliği veya demokratik halk kooperatifi bünyesinde faaliyette bulunan özel ihtisas işletmeleri’nden oluşan bir sistemin adıdır.Özel ihtisas işletmeleri denince de;50-100 başlık “SUİ” ler ya da “Süt Üretim İşletmeleri”, 100-200 “EÜİ” ler ya da “Et Üretim İşletmeleri” ve 100-150 başlık “DÜİ” ler ya da “Damızlık Üretim İşletmeleri “akla gelir.Ayrıca elde edilen ürünün sistem içinde değerlendirilmesini sağlamak amacı ile “Süt ve Ürünleri İşlekleri” ve “Et ve Ürünleri İşlekleri” de kurulabilir.Öte yandan,merkezi bir yem fabrikası ile Hayvan Sağlığı ve Biyoteknoloji Ünitesi oluşturulması da işletmeler açısından büyük yararlar sağlar.
Sistemin işleyişine gelince,SÜİ’ler sadece sağmal inek yetiştirerek süt üretirler ve elde ettikleri dişi buzağıları DÜİ’lere,erkek buzağıları da EÜİ’lere devrederler.DÜİ’ler devraldıkları dişi buzağıların elverişli olanlarını modern biyoteknikler uygulayarak damızlık düve yetiştirmek üzere muhafaza ederler.EÜİ’ler ise devraldıkları erkek buzağıların uygun olanlarını kısa-uzun dönemli besiye alarak besi danası ve et üretirler.SÜİ’ler çeşitli nedenlerden dolayı çıkaracakları ineklerin yerine DÜİ’lerin zaman zaman satışa sundukları damızlık gebe düvelerden satın alarak üretimlerini aksatmadan sürdürürler.