Prof. Dr. Hazım GÖKÇEN

Saba Makamı


Saba Makamı Türk Sanat Müziğinin en içli, dokunaklı ve mistik makamlarından birisidir. Sabah ezanı bu makamla okunur. Ayrıca dini müziğimizde de çokça kullanılan bir makamdır. Saba makamı dörtlü ve beşlilerden oluştuğu için basit makamlar arasında değerlendirilebilir. Ancak, dizide yer alan yerinde saba dörtlüsü tam bir dörtlü değil eksik dörtlüdür, yani 22 yerine 18 komadan oluşur. Ayrıca basit makamların temel özelliği olan sekizli aralık ya da ses saba makamında görülmez, güçlüsü de temel makamlardan farklı olarak üçüncü derece do-çargah perdesidir. Dizisi: Saba Makamı yerinde ( la-dügah) bir eksik saba dörtlüsüne (KSS), do-çargah perdesinde bir zirgüleli hicaz dizisinin eklenmesinden oluşur. Kararı: la-dügah […]

Hicazkar Makamı


Hicazkar şed yani göçürme bir makamdır. Sadettin Arel bu makamın Zirgüleli Hicaz Makamı dizisinin sol-rast perdesine göçürülmesi suretiyle elde edildiğini bildirmektedir. Arel Zirgüleli Suzinak Makamını da aynı şekilde tarif etmiştir. Ancak, her iki makam arasında bariz farklılıklar vardır. Hicazkar Makamı inici, Zigüleli Suzinak Makamı çıkıcı-karışık bir seyir gösterir. Bu nedenle, Hicazkar Makamının 1.Derece güçlüsü sol-gerdaniye, Zirgüleli Suzinak Makamının 1.Derece güçlüsü re-neva perdesidir. Her iki makamda da la-dügah bakiyye bemollü zirgüle perdesi bulunur. Hicazkar Makamı, Zirgüleli Suzinak Makamından farklı olarak re-neva bakiyye bemollü hicaz perdesini kullanarak saba geçgisi yapar. Hicazkar Makamı dizi olarak Zirgüleli Hicaz makamının sol-rast perdesindeki inici şeddidir. Yani […]

Hicaz Makamı


Türk Sanat Musıkisi’nin ana makamlarından biridir. Türk Sanat Musıkisi’nde en çok eser Hicaz Makamında bestelenmiştir. Hicaz Makamında bestelenen eserlerin sayısı 2500’ü aşkındır. Makamın dertli, içli ve can yakıcı bir havası vardır. Bu özellik donanımındaki dik kürdi ve nim hicaz perdeleri arasındaki on iki komalık açıklıktan kaynaklanmaktadır. Hicaz hem tek başına bir makamın hem de hicaz, humayun, uzzal ve zirgüleli hicaz makamlarının oluşturduğu bir ailenin adıdır. Bu dört makamın bir aile çatısı altında toplanmasının ana nedeni aralarında büyük benzerlikler bulunmasıdır. Bir kere, bu dört makam da inici-çıkıcıdır. Makamların tümünün karar perdesi la-dügah, tiz durak perdesi la-muhayyerdir.Bu dört makamda da pest tarafta […]

Uşşak Makamı


Uşşak Makamı temel ya da ana bir makamdır. Uşşak kelime anlamı olarak aşıklar anlamına geldiğinden bu makama aşıklar makamı adı verilir. Uşşak Makamı aynı Rast Makamı gibi pest bölgeleri daha çok kullandığından dini duygular oluşturan ağır başlı bir makamdır. Bu makam çok eskiden Dügah Makamı olarak anılırdı. Uşşak Makamının adı musiki tarihi boyunca pek çok değişikliğe uğramıştır. Sistemci Okuldan önce Uşşak Makamını anlatan Maragi, bu makamın cesareti ve kahramanlığı simgeleyen eserlerin bestelendiği bir makam olduğunu bildirmiş ve ebcet notası ile dizisini bile yazmıştır. Öte yandan, Maragi’nin Uşşak Makamında eserler bestelediği de bildirilmiştir. Ancak genel kanı o dönemde henüz Uşşak Makamının […]

Rast Makamı


Rast Makamı, Klasik Türk Musikisinin en temel makamlarından birisidir. Rastın farsça karşılığı doğru, düzgün, gerçek demektir. Tarihte de Ümmül Makamat yani makamların annesi olarak anılmıştır. Makamın kökeni çok eskilere dayanır. İlk kez 14.Yüzyılda Sefiyüddin Abdülmümün’ün eserlerinde rast makamına rastlanmaktadır. Abdulkadir Maragi (1360-1435)’nin aralarında Kar-ı muhteşem, Kar-ı natık ve Sofyan Nakış Bestesinin de bulunduğu 13 adet rast bestesi en eski eserlerdendir. Benli Hasan Ağa (1360-1435)’nın peşrev ve saz semaileri de rast makamında bestelenmiş en eski saz eserleridir. Sistemci Okul ve Rauf Yekta Bey sisteminde rast makamı 12 temel makamdan birisi olarak kabul edilmiştir. Bu kabul günümüzde de musıkişinaşlar tarafından benimsenmiş durumdadır.Rast […]

Hüzzam Makamı


Hüzzam kelimesi yoğun, ağır hüzün anlamına gelir. Bu nedenle Hüzzam Makamındaki eserler insana hüzün veren, acıklı eserlerdir. Örneğin, günümüzün popüler şarkılarından “ Böyle mi esecekti son günümde bu rüzgar “ adlı eserin makamı hüzzamdır. Hüzzam Makamı çok eski bir makamdır. Tanımının 16.Yüzyıl bestekarlarından ve devlet adamlarından Kırımlı Gazi Giray Han tarafından yapıldığı müzik tarihçileri tarafından ileri sürülmektedir. Bu makama ait en eski eser Gazi Giray Han’ın peşrevidir. Öte yandan 19.Yüzyıl müzik alimlerinden Kantemiroğlu eserlerinde bu makamı yoğun olarak kullanmıştır. Klasik Hüzzam Makamı dizisi her ne kadar 8 sesten, 53 komadan ve dörtlü beşlilerden oluşsa da, bu dörtlü beşliler temel dörtlü […]

Kürdili Hicazkar Makamı


Türk Sanat Müziğinin en çok sevilen ve şarkı bestelenen makamlarından birisidir. Arabeskçiler ve popçular bu makamın nağmelerini sıkça kullanmaktadırlar. Batı müziğindeki La-Minör gamının Mi sesinde karara bağlanmasıyla oluşan bir makamdır. Aynı zamanda Batı Müziğindeki Phrygian dizisi ile de benzerlik gösterir. Kürdili hicazkar makamı yakıcı başka bir deyimle insanın gönlünü yangın yerine çeviren bir makamdır. Bir yazar,“Kürdili Hicazkar Makamının tarzı çok çekicidir ve her nağmesi ruhlar için bir köşktür” demiştir. Eski adı Hicazkar-ı Kürdi olan u makam 19. Yüzyıl Bestekarlarından Hacı Arif Bey tarafından oluşturulmuştur. Bu makamdaki ilk şarkı Hacı Aif Beyin eşi Çeşmi Dilber’in iki çocuğunu da alıp evi terketmesi […]

Nihavent Makamı


Türk Müziği makamları içerisinde en çok kullanılanlardan birisidir. Dizi seslerinin uygun olması bu makamın batı enstrümanları ile de çalınmasına ve çok sesli denemelerde kullanılmasına olanak sağlar. Nihavent dizisi Batı Müziğinde sol minör dizisi ile aynı yapıdadır. Makamın kürdili şekli eski minör, hicazlı şekli ise armonik sol minör adını alır. Makam perdeler arasındaki nota uzatmaları ile ünlüdür Makamın kelime anlamı İran’ın Lücistan Eyaletine bağlı bir şehrin adıdır. Üçyüz yıllık bir mazisi olan makam özellikle son yüz yıl içerisinde güncellik kazanmıştır. Makama ilk kez İkinci Mehmet’e ait eserlerde rastlanmaktadır. Ayrıca, Ahmet Aga’nın devri kebir peşrevi ve yürük semaisi, H.Sadettin Arel’in ayini şerifleri, […]

Her Şeydi Benim İçin (Sorma )


Bir Gün Seni Görmesem Harap Olurum


css.php